Sosyal güvenlikte ‘Doğu’, ‘Batı’yor

Sosyal güvenlik kapsamının iller bazında Batı’ya doğru gittikçe arttığı, Doğu’ya doğru ise azaldığı görülüyor. Şanlıurfa’da primi devlet tarafından ödenenlerin sayısı, 15 milyonluk İstanbul’dan bile fazla

Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) istatistikleri, ülkemizde toplam sosyal güvenlik kapsamının (SSK’lı, BağKur’lu, memur ve bunların bakmakla yükümlü olduğu kişiler) 65.3 milyon kişi olduğunu söylüyor. 11.1 milyon kişi de genel sağlık sigortalısı olarak kaydedilmiş. Bu grup, 1 Ocak 2012 tarihinden bu yana zorunlu olarak sağlık sigortalısı yapılanlar. Bunların 7.1 milyonun primi devlet tarafından ödeniyor. Kalanlar kendileri ödüyor. Ancak primini cebinden ödeyen kitlenin önemli bölümü, yapılan tahminlere göre yaklaşık yüzde 80’i, primlerini ödeyemediği için sorun yaşıyor ve sağlıktan yararlanma hakları ortadan kalkıyor. İşte şimdi bu kapsamda olup da gelir testine girmiş ve çıkarılan prim borcunu ödeyememiş olanlar için yeni tarih 2 Kasım 2015.

Ankara birinci sırada

Sigorta liginde illere göre oransal dağılımları incelendiğinde, il nüfusuna göre sosyal güvenlik kapsamında olanların oranının en yüksek olduğu il, Ankara. Nüfusun yüzde 92’si sosyal güvenlik kapsamında. İstanbul ve İzmir’de bu oran Ankara’dan az olmakla beraber, yüzde 90’lar seviyesinde. Batı ve Orta Anadolu illerimizde sosyal güvenlik kapsamı yüzde 8085, Doğu illerimizde yüzde 5060 aralığında.

En düşük Batman’da

Tekirdağ, Kocaeli, Konya, Nevşehir, Aydın, Muğla, Denizli gibi illerde sosyal güvenlik kapsamı il nüfusunun yaklaşık yüzde 82’si ile yüzde 88’i arasında değişiyor. Van’da, Siirt’te, Diyarbakır’da, Bingöl’de bu oranlar yüzde 60’lara geriliyor. Bu bağlamda ülkemizde il nüfusuna oranla sosyal güvenlik kapsamı en düşük olan ilimiz Batman. Batman’da bu oran sadece yüzde 49. En düşük oran sıralamasında Batman’ı takip eden diğer ilimiz ise Şanlıurfa. Bu ilimizde ise oran yüzde 59.

İstanbul farklı

Sosyal güvenlikte tablo bu ama herhangi güvencesi olmayıp, zorunlu genel sağlık sigortalısı olanlar açısından da benzer bir durum iller bazında görülüyor. Örneğin Ankara’da zorunlu olarak genel sağlık sigortalısı yapılan sadece 376 bin kişi var. Ayrıca bu kişilerin 216 bini de primlerini kendisi ödüyor. Geriye kalan yaklaşık 160 bin kişinin primleri ise devletten. İzmir’de de Ankara’ya yakın bir tablo var. Yaklaşık 400 bin zorunlu genel sağlık sigortalı yapılan vatandaşın 218 bini primlerini kendisi öderken 182 bininin primleri devlet tarafından ödeniyor. 

Diğer yandan İstanbul doğal olarak nüfusu itibariyle farklılaştığı için genel sağlık sigortalılar bakımından da farklılık yaşıyor. Yaklaşık 1.3 milyon zorunlu genel sağlık sigortalısının olduğu İstanbul’da, bu kişilerin 835 bini primini cepten ödüyor. İller bazında yüzde 63 oranıyla kendi cebinden prim ödeyenlerin en yüksek olduğu il İstanbul. Ankara ve İzmir’de bile bu oran yüzde 55’ler seviyesinde.

Acil müdahale gerekiyor

Şanlıurfa en çok yeşil kartlı, yani sağlık sigortası primi devlet tarafından ödenen ilimiz. Bu ilimizde 620 bin kişinin primi devlet tarafından ödeniyor. Bir diğer değişle, genel sağlık sigortalısı kabul edilenlerin yüzde 90’ının primi devlet tarafından karşılanıyor. Bu orana en yakın illerimiz Van ve Diyarbakır. Şanlıurfa’da primi devlet tarafından ödenenlerin sayısı, 15 milyonluk İstanbul’dan bile fazla.

Bu tablo karşısında özellikle yatırım teşviklerinin son yıllarda artmasına rağmen daha çok yolumuz olduğunu gösteriyor. Özellikle 5. ve 6. bölge yatırım teşviklerinin kayıtlı istihdam artışına yönelik etkisini daha da güçlendirecek yeni düzenlemelere ihtiyacımız olduğu sonucu ortaya çıkıyor.

Milliyet Gazetesi – 13.10.2015