Bebekli işçilerin izinleri
Gece Çalışması
Emziren işçinin doğumu izleyen 6 ay boyunca gece çalıştırılması yasaktır.
Yeni doğum yapmış işçinin doğumu izleyen sekiz haftalık süre sonunda, emziren işçinin ise, 6 aylık süreden sonra gece çalışması yapmasının güvenlik ve sağlık açısından sakıncalı olduğunun hekim raporu ile belirlendiği dönem boyunca, gece çalıştırılması yasaktır. Ayrıca kadın işçiler, gebe olduklarının hekim raporuyla tespitinden itibaren doğuma kadar geçen sürede gece çalışmaya zorlanamazlar(Geniş bilgi için bakınız. Arif Temir, Tahsin Sınav, Murt Kala, İş Hukukunda Çalışma Süreleri, Yaklaşım Yayıncılık Ankara, 2009).
Çalışma Saatleri
Gebe, yeni doğum yapmış ve emziren işçi günde yedi buçuk saatten fazla çalıştırılamaz. Bu işçiler günde 7.5 saatten fazla çalıştırılamayacağı için denkleştirme esasına göre çalıştırma uygulaması da bunlar hakkında uygulanamaz.
AnalIk İzni
Gebe işçinin doğumdan önce sekiz ve doğumdan sonra sekiz hafta olmak üzere toplam onaltı haftalık süre için çalıştırılmaması esastır. Çoğul gebelik halinde doğumdan önce çalıştırılmayacak sekiz haftalık süreye iki hafta süre eklenir. Ancak, sağlık durumu uygun olduğu takdirde, hekimin onayı ile gebe işçi isterse doğumdan önceki üç haftaya kadar işyerinde çalışabilir. Ancak bu durumda gece çalışması yaptırılmaz ve gebe işçinin çalıştığı süreler doğum sonrası sürelere eklenir. Yukarıda öngörülen süreler, işçinin sağlık durumuna ve işin özelliğine göre doğumdan önce ve sonra gerekirse artırılabilir. Bu süreler hekim raporu ile belirtilir.
Ücretsiz İzin
İsteği halinde kadın işçiye, onaltı haftalık sürenin tamamlanmasından veya çoğul gebelik halinde onsekiz haftalık süreden sonra altı aya kadar ücretsiz izin verilir. Bu süre yıllık ücretli izin hesabında dikkate alınmaz.(Geniş bilgi için Arif Temir, İş Hukukunda İzinler ve Uygulaması, Yaklaşım Yayıncılık)
Muayene İzni
Gebe işçilere gebelikleri süresince, periyodik kontrolleri için ücretli izin verilir. Bu iznin süresini muayene ve tetkikler belirler. İşveren, istediğim saatin veya günün dışında hastaneye veya doktora gidemezsin şeklinde işçiye zorlamada bulunamaz.
Emzirme İzni
Kadın işçilere bir yaşından küçük çocuklarını emzirmeleri için günde toplam bir buçuk saat süt izni verilir. Bu sürenin hangi saatler arasında ve kaça bölünerek kullanılacağını işçi kendisi belirler. Bu süre günlük çalışma süresinden sayılır.
Kadın işçi, çocuğunu işyerinde oluşturulan kreş vb. yer yok ise aynı zamanda evi de işyerine uzak ise 1.5 saatlik süt iznini kullanmada sorunlar yaşayabilir. Çocuğun bulunduğu yerin işyerine uzak olması durumunda emziren işçi 1.5 saatlik süt iznini kullanma hakkını işin bitiminde işyerinden 1.5 saat önce ayrılarak kullanması veya öğle arası dinlenmesi ile birleştirerek kullanması işçi açısından zaman darlığını ortadan kaldıracaktır.
Doğum izni sırasında işten çıkarılanların hakları
Doğum izni kullanan bir işçinin iş sözleşmesi ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırı olmayan bir sebepten dolayı feshedilmişse ve işçinin de çalışma süresi bir yıl ve üzerinde ise işçiye kıdem tazminatı ödenmesi gerekir.
İşe İade Edilme
İşçinin kıdem süresi 6 ay ve üzerinde ise iş sözleşmesi belirsiz süreli ve işyeri iş güvencesi kapsamında bir yer ise işçi bir ay içerisinde işe iade davası açabilir.
Tazminat talebi
İş Kanunu’nun 5. maddesine göre, işveren, biyolojik veya işin niteliğine ilişkin sebepler zorunlu kılmadıkça, bir işçiye, iş sözleşmesinin sona ermesinde, cinsiyet veya gebelik nedeniyle doğrudan veya dolaylı farklı işlem yapamaz. İşveren işçiyi doğum yapmasından dolayı veya gebe kalmasından dolayı işten çıkarmış ise işçi, dört aya kadar ücreti tutarındaki tazminat talep edebilir. Bu tazminat, ihbar ve kıdem tazminatından ayrı bir tazminattır.
7’NCİ AYDA İZİN
Gazeteciler hamileliğin yedinci ayından itibaren doğumun ikinci ayının sonuna kadar izin verilir. Bu sürede gazeteciye son aldığı ücretin yarısı ödenir. Gazeteciler işçilerde olduğu gibi, geçici iş göremezlik ödeneği, emzirme ödeneği, borçlanma ve diğer haklara sahiptirler.
Doğum yapan işçilere işveren tarafından yapılacak ödemeler
Geçici İş Göremezlik Ödeneği Ödenmesi
Doğum yapan işçiye geçici iş göremezlik ödeneği ödenebilmesi için;
a) İstirahatin başladığı tarihte sigortalılık niteliğinin sona ermemesi,
b) Doğumdan önceki 1 yıl içinde en az 90 gün kısa vadeli sigorta primi bildirilmiş olması,
c) Bu süre içinde işyerinde çalışmamış olması,
d) Doğum olayının gerçekleşmiş olması, gerekmektedir.
Buna göre, doğum öncesi 8 hafta (56 gün) veya çoğul gebelik halinde 10 hafta (70 gün) haftalık istirahate ayrılan veya 3 hafta kalıncaya kadar çalışabileceğine dair rapor alan ancak daha önce erken doğum yapan kadın sigortalıya doğum yapacağı tarihten önce (erken doğum nedeniyle) kullanamadığı günler doğum sonuna ilave edilerek geçici iş göremezlik ödeneği ödenir.
Sosyal Güvenlik Kurumu’nun 2011/50 sayılı Genelgesi’ne göre, doğumdan önce gebelik istirahatinin başladığı tarihte sigortalılık niteliği devam etmekte olan kadının 90 günlük kısa vadeli sigorta primi bildirilmiş olması koşulunu yerine getirdiğinin tespit edilmesi durumunda, gebelik istirahat süresi içinde herhangi bir sebeple iş sözleşmesi sona ermiş olsa dahi işçiye doğum öncesi ve doğum sonrası geçici iş göremezlik ödeneğinin verilmesi gerekiyor.
İş göremezlik ödeneği ne kadar ödeniyor?
Sigortalı kadının analığı halinde verilecek geçici iş göremezlik ödeneği, yatarak tedavilerde 5510 sayılı Kanunun 17 nci maddesine göre hesaplanacak günlük kazancının yarısı, ayaktan tedavilerde ise üçte ikisidir (5510/18.md).
Örnek: İşçinin günlük kazancı 90 TL ise gebelik istirahat süresi içerisinde ayakta tedavi gördüğünü varsayarsak her gün için 60 TL geçici iş göremezlik ödeneği ödenecektir.
Emzirme Ödeneği
Emzirme ödeneği verilebilmesi için doğumdan önceki bir yıl içinde en az 120 gün kısa vadeli sigorta kolları priminin adına bildirilmiş olması gerekiyor. Emzirme ödeneği bir kez veriliyor. Sigortalılığı sona erenlerin, bu tarihten başlamak üzere 300 gün içinde çocukları doğarsa, sigortalı kadına doğum tarihinden önceki 15 ay içinde en az 120 gün prim ödenmiş olması şartıyla emzirme ödeneği verilebilecektir. Emzirme ödeneğinin miktarı ise 2013 yılında 94 TL’dir.
Güneş Gazetesi – 13.03.2013
