Part-time çalışan nasıl izin kullanır?

Yarı zamanlı çalışanlar sözleşmelerinden doğan yükümlülüğü 1 yıl içinde yerine getirirlerse yıllık izinden yararlanabilir. 

4857 sayılı Yasanın 53. maddesinde yer alan işçilerin yıllık ücretli izne hak kazanabilmeleri için bir yıllık süreyi tamamlama kuralını kısmi süreli çalışan işçiler için iş sözleşmesi süresinin en az bir yıl devam etmesi şeklinde değerlendirilmesi gerekir. Kısmi süreli çalışan işçilerin çalışmadıkları günler onların çalışma yükümlülüğünde bulunmadıkları iş günleridir. Bu nedenle haftanın belli günlerinde çalışan bir işçi işe başlamasından itibaren iş göreceği günlerde çalışmasını yerine getirmek koşulu ile bir yıllık süreyi doldurduğunda yıllık ücretli izine hak kazanır.  Tam süreli çalışan işçiler için ön görülen, bir yıllık süre içerisinde çalışılmış gibi kabul edilen haller, kısmi süreli çalışanlar için de bu haller işçinin çalışmayı taahhüt ettiği günlere denk geliyorsa yıllık ücretli izin süresinin hesabında çalışılmış gibi kabul edilir. Tam süreli çalışan işçinin çalışılan gün toplamının bir yılı bulması şeklinde bir uygulama kısmi süreli çalışanlar için uygulanamaz. 

Bir gün aksatsa hak edemiyor!

Part-time çalışan Ahmet Bey’in iş sözleşmesi 01.01.2012-01.01.2013 dönemini kapsadığını ve sözleşmesinde haftada bir gün işyerinde bir saat çalışacağına dair hüküm olduğunu varsayalım. Bir yıl boyunca haftanın herhangi bir günü bir saat çalışmış ise Ahmet Bey yıllık ücretli izne hak kazanacaktır. Eğer Ahmet Bey bir gün bir saat çalışmamış ise çalışmama nedeni yasa maddesinde yok ise yıllık izne hak kazanamaz. Bu durumda bir yılın bitiminde bir haftalık süre içinde bir gün bir saat daha çalışması gerekir. 

İzinde çalışma yasağı

4857 sayılı İş Kanununa göre yıllık ücretli iznini kullanmakta olan işçinin izin süresi içinde ücret karşılığı bir işte çalıştığı anlaşılırsa, bu izin süresi içinde kendisine ödenen ücret işveren tarafından geri alınabilir. İş Kanununun bu hükmü kanımca tam zamanlı çalışan işçileri kapsamaktadır. Bir işçinin kısmi süreli iş sözleşmesi ile birden çok işverene haftanın pazartesi, salı ve perşembe günleri birer saat çalışmayı taahhüt ettiğini varsayalım. Bu işçinin bir işverenin yanında izin kullanırken diğer işverenin yanında çalışmasının engellenmesi, işçinin ekonomik geleceğinin kötüleşmesine neden olabileceği gibi, kısmi zamanlı çalışma sisteminin de tam zamanlı çalışmaya dönüştürülmesine neden olacaktır.

Tatile çıkmak isteyen çalışan ne yapmalı? 

İşçi, hak ettiği yıllık ücretli iznini kullanmak istediği zamandan en az bir ay önce işverene yazılı olarak bildirir. İşveren veya işveren vekilleri, bu istekleri varsa  izin kuruluna  yoksa kendileri değerlendirir. İşçi yıllık izin isteminde, adını soyadını, varsa sicil numarasını, iznini hangi tarihler arasında kullanmak istediğini ve ücretsiz yol izni isteyip istemediğini yazar. İzin kurulu veya işveren, işçinin istediği izin kullanma tarihi ile bağlı değildir. Ancak, izin sıra ve nöbetleşmesini göstermek üzere söz konusu kurulca düzenlenecek çizelgeler işçinin talebi ve iş durumu dikkate alınarak hazırlanır. Örnek: İşçi Hasan Bey, Temmuz ayında izin isteğinde bulunmuştur. İşveren, izni Aralık ayında verebilir. 

Ücretsiz yol izninden erken dönenleri bekleyen tehlike

Yol izni alanlar bu süreyi kullanmadan işe dönerlerse, işveren bunları sürenin bitiminden önce işe başlatmayabilir. Dolayısı ile işçiler  tatilden erken dönmeden önce işverenleri ile bu durumu konuşmaları gerekiyor. Aksi halde tatilden erken dönmenin bir faydası olmayabilir. 

Yıllık izin ücretinin hesabında hangi ücretler dikkate alınmaz? 

İzin ücretinin belirlenmesinde; fazla çalışma karşılığı alınacak ücretler, primler, sosyal yardımlar ve işyerinin devamlı işçisi olup, normal saatler dışında hazırlama, tamamlama, temizleme işlerinde çalışan işçilerin bu işler için aldıkları ücretler hesaba katılmaz. 

Ücretin ödenmesi

İşveren, kısmi süreli iş sözleşmesi ile çalışan ve yıllık ücretli iznini kullanan işçiye, yıllık izin dönemine ilişkin ücretini ilgili işçinin izine başlamasından önce peşin olarak ödemek veya avans olarak vermek zorundadır.  Örnek: Ahmet bey, işyerinde 2 yıldan beri haftada bir saat çalışıyorsa izin ücreti 14 günlük süre içerisinde çalışmış olsaydı ne kadar çalışması gerekiyorsa, o süre kadar ödenecektir. Ahmet bey haftada bir saat çalıştığına göre izin ücreti iki saat olarak ödenecektir. 

YARIN: Memurların, gazetecilerin ve gemi adamlarının yıllık izinleri…

Güneş Gazetesi – 12.06.2014