Şirketten para çekmek, bombanın pimini çekmek gibi
Hürriyet Gazetesi – 05.04.2012

YENİ Türk Ticaret Kanunu’nun en çok tartışılan maddesi, “şirketten para çekme” ya da “şirkete borçlanma” ile ilgili..

Herkes kendine göre bir şeyler anlatıyor.
Önce, olayı basit bir şekilde özetleyelim.

OLAY NE?
1. Para Çekme ve Borçlanma Yasağı:
– Anonim ve limited şirketlerin ortakları, şirketten borç para çekemeyecekler (Yeni TTK.Md.358 ve 644/b).
– Buna uymayanlara, her defasında 300-730 gün arasında “adli para cezası” verilecek.
Ceza, günlük 20-100 TL üzerinden ve her defasında 6-73 bin lira olacak. Örneğin iki defa para çekene 12-146 bin lira ceza kesilecek (Yeni TTK.Md.562/5-c ve TCK Md.52/1-2).
– Kanunda “asgari bir sınır” yok. 1 TL çekene de bir milyon lira çekene de en az 300 gün ceza var.
– Para cezasını ödemeyen, 300-730 gün “doğrudan hapse” girecek. İki defa borçlanmışsa, en az 600 gün hapse girecek. Hapis cezasına erteleme yok (5275 Sayılı K.Md.106/9).
– Bu uygulamayı savunanlar “Avrupa’da şirketten borç para çekene 5 yıl hapis, 375 bin Euro para cezası var” diyorlar. Oysa, daha dün karşılıksız çekte hapis cezası kaldırılırken “Avrupa’da ekonomik suça ekonomik ceza var. Hapis cezası yok” deniliyordu!.. İşin doğrusu, Avrupa’da şirketinden borç para çekene hapis cezası yok. İddia edilen “5 yıl hapis ve 375 bin Euro ceza” sadece Fransız Ticaret Kanunu’nda (Article L241-3) var ama o da şirketten borç para çekene değil, şirketinin içini boşaltana, şirketi soyana var.
Kaldı ki şirketten borç para çekme olayına, Türkiye’de ve dünyada, öteden beri “örtülü kazanç” hükümlerine göre vergi ve ceza uygulanıyor.
2. Yönetim Kurulu Üyesi ve Akrabalarına Borçlanma Yasağı:
Yönetim kurulu üyeleri ve kendisi ile eşinin üçüncü derece dahil kan ve kayın hısımları (anne, baba, kardeş, çocuk, torun, dede, nine, kayınvalide, kayınpeder, amca, dayı, teyze, hala, baldız vs.), şirkete nakit veya ayın borçlanamayacaklar (Yeni TTK. Md.395/2).
Bu şu demek oluyor; kayınvalidesi, damadının yönetim kurulu üyesi olduğu şirketten vadeli ya da taksitle mal alıp borçlanırsa;
– Kayınvalideye 6-73 bin lira arasında “adli para cezası” uygulanacak.
– Kayınvalide bu cezayı ödemezse, 300-730 gün arası hapse girecek. Aynı şekilde borçlanan annesi, babası ve çocuğu da hapse girebilecek!
Görüldüğü gibi olay ciddi. Bu madde uygulanırsa, hapse girmeyen kalmaz.

İLAVE SORUNLAR
– Şirketin çiçek, çelenk, yemek faturalarının, işle ilgili olup olmadığı sorgulanıp, “işle ilgili değil kişisel harcamanız” denilerek, “şirketten para çekme” olayına sokulabilir.
– Şirketin vergi incelemesine tabi tutulması ve hasılat farkı bulunması halinde, bu fark şirketten çekilen para olarak kabul edilebilir.
– Yasa maddelerinde, çekilecek parada asgari bir tutar belirlenmemiş olması ciddi bir sorun.

NE YAPMALI?
Yukarıdaki yasa maddeleri, ticari hayatın olağan akışına aykırı.
1. Şirketten para çeken ortak için “adatlandırma yolu ile faiz yürütülmüş ve KDV uygulanmışsa”, herhangi bir işlem yapılmamalı.
2. Şirketten çekilen para ile ilgili “asgari bir tutar” örneğin 10 bin TL ya da “oran” belirlenmeli. Bunu aşan çekişlerle ilgili işlem yapılmalı. Tek kişilik şirketlerde, uygulama daha esnek olmalı.
3. Adli para cezası kaldırılıp, “idari para cezasına” dönüştürülmeli. Böylelikle, hapse girme önlenmeli..
Bunlar yapılmazsa, Yeni TTK ölü doğmuş olur. Şirketler tasfiyeye girer, yeni şirket kurulması yavaşlar, “kurumsallaşma” olayında geri adım atılmış olur.
Sonunda, olan ülke ekonomisine olur..