2005 yılında ülkemizde 2 milyon civarında olan memur sayısı, yaklaşık olarak bir milyon civarında artarak 2 milyon 900 bin kişiye yaklaşmış durumda. Memurlar sürekli olarak özlük haklarının iyileştirilmesini bekler. Çünkü memurun aldığı maaştan başka geliri yoktur. Herhangi bir iş yaparak gelir elde etmesi de yasaktır. Maaşlarını derece ve kademe sistemi belirliyor. Her memur sahip olduğu derece-kademe üstünden maaş alıyor. Geçmişte zaman zaman memurlara ilave bir derece verilerek, maaşları iyileştirildi. Bu artışlardan bazı memurlar yararlandı bazıları yararlanamadı.

Son yıllarda memura verilecek özlük hakları memur sendikaları ile yapılan toplu görüşmeler suretiyle belirleniyor. 2013 yılında kamu personel reformu çalışmaları kapsamında gündeme gelen ve hükümet ile memur sendikaları arasında uzlaşı sağlanan hususlardan biri de memurlara, “derecelerine ilaveten bir derece verilmesi”dir. Yaklaşık 900 bin memur bir derece verilmesini bekliyor. Daha önce ilave bir derece artışından yararlanamayan ve 10 yıldır bekleyen memurlar, Torba Yasaya derece artışının konmasını bekliyorlar.

Derece neden önemli?

Memurların maaşları derecelerine göre belirleniyor. Memur, göreve başladığı tarihteki öğrenim durumuna göre belirlenen derece-kademe ile işe başlıyor. Ve bu derece üstünden maaş alıyor. Çalıştıkça derecesi yükseliyor. Dolayısıyla maaşı artıyor. Normal şartlarda; her bir çalışma yılına karşılık kademesi bir kademe artırılıyor. Her üç yılda da derecesi bir derece yükseltiliyor. İşe başladıktan sonra öğrenim durumu değişirse, derecesi öğrenim durumuna göre yeniden yükseltiliyor. Memurun yükselebileceği en son derece, yine öğrenim durumuna göre tespit ediliyor.  

Memurun derece yükselmesi;

– Maaşını,

– Emekli aylığını,

– Ve emekli ikramiyesini artırıyor.

Ayrıca memurların maaşını ve emeklilik haklarını etkileyen ek gösterge, özel hizmet tazminatları ile harcırah gibi diğer özlük haklarını da olumlu yönde etkiliyor. Bu nedenle derece artışı memur için son derece önemli.

Memurların derece aralıkları

Normal şartlarda memurlardan;

– İlkokul mezunu olanlar göreve 15. dereceden başlayıp 7. dereceye kadar, 

– Ortaokul mezunu olanlar göreve 15. dereceden başlayıp 5. dereceye kadar, 

– Lise mezunu olanlar göreve 13. dereceden başlayıp 3. dereceye kadar,

– İki yıllık yüksekokul mezunları 10. dereceden başlayıp 1. dereceye kadar, 

– Dört yıllık üniversite mezunları ise 9. dereceden başlayıp 1. dereceye kadar

yükselebiliyor.

İlave bir derece uygulamasında öğrenim durumu itibariyle tavan dereceye gelmiş ve bu nedenle derece yükselmesi yapamayanlara kadro şartı aranmadan, 1. dereceyi aşmamak şartıyla bir üst dereceye yükselebiliyor.

Örneğin: en son 3. dereceye kadar yükselebilen lise mezunu bir memur, derece artışı ile 2. dereceye yükselebiliyor.

Geçmişte üç kere derece artırılması beklentiye yol açıyor

Geçmişte ilki 1979’da olmak üzere 1991 ve son olarak da 2005’de olmak üzere üç kere derece artışı yapıldı. Bugüne kadar üç defa uygulanan ilave bir derece artırılması, haklı olarak uygulamadan yararlanamayan memurların beklentisine yol açıyor. Her memur ilave bir derece uygulamasından sadece bir defa yararlanabiliyor. Daha önce ilave bir derece almış olanlar, sonraki ilave bir dereceden yararlanamıyor.

Derece artışından emekli memurlar ile vefat edenlerin dul ve yetimleri de yararlanıyor

Çalışırken derece artışından yararlanamayan emekli memurlar, derece artışı kanunu çıktığında derece artışından yararlanıyorlar. Ve dereceleri Sosyal Güvenlik Kurumunca bir üst dereceye yükseltiliyor, emekli aylığı da yeni derecesine göre hesaplanıyor. Yani emekli aylığı artırılıyor.

Derece artışından çalışırken veya emekli olduktan sonra yararlanamadan vefat eden memurların hak sahibi dul ve yetimlerinin aylıkları da derece artışı kanunu çıktığında dereceleri yükseltiliyor ve aylıkları yeniden hesaplanıyor. Yani artırılıyor.

Anayasa Mahkemesi derece artışı için yasayı işaret etti

2005 yılından önce memuriyete başlayanlara ilave olarak verilen bir dereceden, bu yıldan sonra göreve başlayanlarında yararlanması istemiyle yapılan bir başvuruyu Anayasa Mahkemesi; 2012 yılında  “…15.1.2005 tarihinde kamu personeli olmanın objektif bir koşul olarak belirlendiği, idarenin takdir yetkisini yasanın yürürlüğe girdiği tarihte memur olan herkese ayrım yapılmadan uyguladığı…” gerekçesi ile reddetmişti.

İlave bir dereceden yararlanamayan memurların derece artışını yargı yoluyla alma hayalleri de yıkılmıştı.

Torbaya derece artışı konsun memur için adalet sağlansın

Derece artışından yararlanamayan memurlara bir derece verilmesine ilişkin düzenlemenin, TBMM’de olan Torba Yasaya konulması; hem memurlar arasında eşitlik sağlayacak, hem de 2013’de Hükümet ile memur sendikalarının uzlaştıkları bir hususu hayatiyete geçirerek kamu güvenini artıracaktır.