T.C.

SOSYAL GÜVENLİK KURUMU BAŞKANLIĞI

Sigorta Primleri Genel Müdürlüğü

Tarih : 04.09.2018

Sayı  : 14691044-206.16-E. 11274223

Konu : 2011/53 sayılı Genelgeye 6183 sayılı Kanunun 74/A maddesi ile ilgili hususların eklenmesi

GENELGE

2018/31

27.3.2018 tarihli ve 30373 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 7103 sayılı Vergi Kanunları ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanunun 2. maddesi ile 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanuna 74. maddesinden sonra gelmek üzere getirilen 74/A maddesine istinaden 2011/53 sayılı Genelgenin “Kurum Alacağının Cebren Tahsili” başlıklı ikinci kısmına aşağıda belirtilen bölüm eklenmiştir.

“1.15. Bazı hallerde haczin kaldırılması

6183 sayılı Kanuna 7103 sayılı Kanun ile eklenen 74/A maddesi doğrultusunda, prim ve prime ilişkin alacakların tahsili için yürütülen icra takip ve haciz işlemleri sonucu ilgililer veya ilgililer lehine üçüncü şahıslar tarafından gösterilen menkul ve gayrimenkul mallar üzerine Kurumca konulan hacizlerin belirli şartların yerine getirilmesi kaydıyla kaldırılması mümkün olabilecektir.

6183 sayılı Kanunun “Bazı hallerde haczin kaldırılması” başlıklı 74/A maddesinde; “Maliye Bakanlığına bağlı tahsil dairelerince haczedilen mal üzerindeki hacizler aşağıdaki şartların sağlanması halinde kaldırılır.

1. Mahcuz malın bu Kanunun 10 uncu maddesinin birinci fıkrasının (5) numaralı bendinde sayılan mallardan olması,

2. Mahcuz mala biçilen değer ile %10 fazlasının, ilk sırada haciz tatbik eden tahsil dairesine ödenmesi (Şu kadar ki, madde kapsamında ödenecek tutar, Maliye Bakanlığına bağlı tahsil dairelerine olan ödeme zamanı gelmiş, tecil edilmiş veya muacceliyet kesbetmiş borçların toplamından fazla olamaz.).

3. Mahcuz mala ilişkin takip masraflarının ayrıca ödenmesi.

4. Hacze karşı dava açılmaması veya açılmış davalardan vazgeçilmesi.

Haczedilen malın değer tespiti bu Kanun hükümlerine göre yapılır. Ancak, menkul mallar için her halükarda tahsil dairesince bilirkişiye değer biçtirilir.

Bu madde kapsamında haczin kaldırılması halinde aynı mala, haczin kaldırıldığı tarihten itibaren üç ay müddetle Maliye Bakanlığına bağlı tahsil dairelerince, bu Kanunun 13. maddesi hükümleri saklı kalmak kaydıyla, haciz tatbik edilemez. Bu hüküm, haczi kaldırılan malın üçüncü şahıslar tarafından amme borçlusu lehine teminat olarak gösterilen mal olması halinde, üçüncü şahsın bu Kanun kapsamına giren borçları için uygulanmaz.

Bu madde hükmünden yararlanmak üzere başvuruda bulunarak hacze karşı açtığı davalardan vazgeçen borçlunun, haczi kaldırılan mal ile ilgili açtığı davalar mahkemelerce incelenmez; herhangi bir sebeple incelenir ve karara bağlanırsa bu karar hükümsüz sayılır.

Tahsil edilen paralar, söz konusu malın aynından doğan motorlu taşıtlar vergisi ve bu vergiye bağlı fer’i alacaklar ile vergi cezalarına, mahcuz mala haciz tatbik etmiş dairelerin sırasıyla; takip konusu olan, muaccel hale gelmiş bulunan, ödeme zamanı gelmiş henüz vadesi geçmemiş olan ve tecil edilmiş bulunan alacaklarına, haciz sırasına göre mahsup edildikten sonra haciz tatbik etmemiş dairelerin bu fıkrada belirtilen alacaklarına garameten taksim edilir.

Bu maddenin uygulamasına ilişkin usul ve esaslar Maliye Bakanlığınca belirlenir.”

Hükümleri yer almaktadır.

1.15.1. Haczin kaldırılmasının şartları

Söz konusu madde kapsamında ünitelerce (sosyal güvenlik il müdürlükleri/sosyal güvenlik merkezleri) mahcuz mal üzerindeki haczin kaldırılması için;

a) Haczi ilk tatbik eden üniteye yazılı olarak müracaatta bulunulması,

b) Mahcuz malın menkul ve gayrimenkul mallardan olması,

c) Mahcuz mala biçilen değer ile %10 fazlasının ödenmesi,

ç) Mahcuz mala ilişkin takip masraflarının ayrıca ödenmesi,

d) Hacze karşı dava açılmaması veya açılmış davalardan vazgeçilmesi, gerekmektedir.

1.15.1.1. Yazılı müracaat

Mahcuz mal üzerindeki haczin kaldırılmasını isteyen borçluların ilk sırada haciz tatbik eden üniteye yazılı olarak başvurmaları gerekir. Birden fazla ünite tarafından haciz tatbiki söz konusuysa başvuru, ilk sırada haciz tatbik eden üniteye yapılacaktır.

Örnek-1: (A) Limited Şirketinin borcundan dolayı şirket müdürü (B)’nin Ankara’da bulunan gayrimenkulüne sırasıyla Ulucanlar Sosyal Güvenlik Merkezi (SGM) ve Rüzgarlı SGM haciz işlemi uygulamıştır. Gayrimenkulü üzerindeki haczin kaldırılmasını isteyen (B), yazılı başvurusunu ilk sırada haciz tatbik eden Ulucanlar SGM’ye yapacaktır.

Başvuruda bulunulması takip işlemlerini durdurmaz.

Mahcuz malın üçüncü şahsa ait olması halinde yazılı başvuru borçlu tarafından yapılabileceği gibi üçüncü kişi tarafından da yapılabilir.

1.15.1.2. Mahcuz malın menkul ve gayrimenkul mallardan olması

Mahcuz malın, 6183 sayılı Kanunun “Teminat ve değerlenmesi” başlıklı 10. maddesinin birinci fıkrasının (5) numaralı bendinde sayılan menkul ve gayrimenkul mallardan olması gerekmektedir. Buna göre, ilgililer veya ilgililer lehine üçüncü şahıslar tarafından gösterilen ve alacaklı amme idaresince haciz varakasına müsteniden haczedilen menkul ve gayrimenkul mallar üzerindeki hacizlerin kaldırılması söz konusu olabilecektir.

1.15.1.3. Mahcuz mala biçilen değer ile %10 fazlasının ödenmesi

Mahcuz mal üzerindeki haczin kaldırılması için mahcuz mala biçilen değer ile %10 fazlasının ilk sırada haciz tatbik eden üniteye ödenmesi gerekmektedir.

Örnek-2: Kurumumuza borcu bulunan (B) Anonim Şirketinin 350.000 TL tutarındaki borcundan dolayı Antalya’da bulunan 300.000 TL değerindeki gayrimenkulüne haciz konulmuştur. (B)’nin 330.000 TL ile birlikte takip masraflarını da ayrıca ödemesi halinde gayrimenkulü üzerindeki haciz kaldırılır.

İlk sırada haciz tatbik eden ünitenin, borçlunun bağlı bulunduğu tüm ünitelerden madde kapsamındaki borç ve takip masraflarına ilişkin bilgileri temin etmesi ve borçludan tahsil edilecek tutarı buna göre belirlemesi gerekmektedir.

Örnek-3: Beşiktaş SGM’ye 100.000 TL, Pendik SGM’ye 50.000 TL ve Ümraniye SGM’ye 50.000 TL tutarında borcu bulunan borçlu (D)’nin aracına sırasıyla Beşiktaş SGM, Pendik SGM ve Ümraniye SGM tarafından haciz konulmuştur. Hacizli araca takdir edilen değer 200.000 TL’dir. Borçlu (D)’nin madde kapsamında ilk sırada haciz tatbik eden Beşiktaş SGM’ye başvurması durumunda Beşiktaş SGM’nin, Pendik SGM ve Ümraniye SGM’den borç ve takip masraflarına ilişkin bilgileri temin etmesi ve borçludan tahsil edilecek tutarı buna göre belirlemesi gerekmektedir.

Ödenecek miktar, borçlunun Kurum ünitelerine olan ödeme zamanı gelmiş, tecil edilmiş veya muacceliyet kesbetmiş borçların toplamından fazla olamayacaktır. Mahcuz mala biçilen değer ile %10 fazlası borçlu tarafından ödenmesi gereken azami tutarı (takip masrafları hariç) ifade ettiğinden borç miktarının bu tutardan az olması halinde borçludan yalnızca borç miktarı ile varsa takip masrafı kadar ödemede bulunması talep edilecektir.

Örnek-4: (C) Limited Şirketinin 50.000 TL tutarındaki borcundan dolayı şirket müdürü (M)’nin gayrimenkulüne haciz konulmuştur. Hacizli gayrimenkule takdir edilen değer 150.000 TL olup takip masrafı toplamı 2.000 TL’dir. Borç miktarı, gayrimenkule biçilen değer ile %10 fazlası toplamının altında olduğundan, borçlu, borç miktarı 50.000 TL ile takip masrafı 2.000 TL olmak üzere toplam 52.000 TL’yi ödeyerek mahcuz gayrimenkul üzerindeki haczin kaldırılmasını talep edebilecektir,

1.15.1.4. Mahcuz mala ilişkin takip masraflarının ödenmesi

Mahcuz mal üzerindeki haczin kaldırılmasının talep edilmesi halinde, mahcuz mala ilişkin takip masraflarının ayrıca ödenmiş olması gerekmektedir.

Mahcuz malın cebren satışının yapılması durumunda mahcuz mala ilişkin masraflar satış bedelinden düşülmektedir. Oysa, 6183 sayılı Kanunun 74/A maddesinden yararlanılabilmesi için mahcuz mala ilişkin takip masraflarını ayrıca ödemiş olması şart koşulmuştur.

Ayrıca, mahcuz mal üzerinde haczi bulunan diğer ünitelerin yapmış olduğu takip masraflarının da tahsil edilmesi gerektiğinden, başvurunun yapıldığı sosyal güvenlik il müdürlüğü/sosyal güvenlik merkezi mahcuz mal üzerinde haczi bulunan diğer ünitelerden gerekli bilgiyi temin edecektir.

Örnek-5: Konya Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğüne (SGİM) 150.000 TL ve Aksaray SGİM’ye 100.000 TL tutarında borcu bulunan borçlu (M)’nin gayrimenkulüne sırasıyla Konya SGİM ve Aksaray SGİM tarafından haciz konulmuştur. Hacizli gayrimenkule 6183 sayılı Kanunun 91. maddesine göre takdir edilen değer 100.000 TL’dir. Mahcuz mala ilişkin olarak Konya SGİM tarafından 1.000 TL, Aksaray SGİM tarafından 2.000 TL takip masrafı yapılmıştır. Borçlu (M)’nin, gayrimenkulü üzerindeki haczi kaldırmak için Konya SGİM’ye yaptığı başvuru sonrasında, Konya SGİM’nin Aksaray SGİM’den gerekli bilgiyi temin etmesi ve borçlu (M)’den (Aksaray SGİM’nin takip masrafları dahil) 113.000 TL’lik tutarı tahsil etmesi gerekmektedir.

1.15.1.5. Hacze karşı dava açılmaması veya açılmış davalardan vazgeçilmesi

6183 sayılı Kanunun 74/A maddesi hükmünden yararlanılabilmesi için hacze ilişkin olarak dava açılmaması, açılmış davalardan vazgeçilmesi, kanun yollarına başvurulmaması, başvurulmuşsa vazgeçilmesi şarttır.

Bu sebeple, açılmış bir dava ve/veya başvurulmuş bir kanun yolu söz konusu ise borçlu veya malı teminat olarak gösteren üçüncü şahsın, açmış oldukları davalardan ve/veya kanun yollarından feragat ettiklerine ilişkin dilekçeyi ilgili mahkemeye vermeleri ve feragatlerine ilişkin belgeyi başvuru esnasında yetkili üniteye ibraz etmeleri gerekmektedir.

Yetkili ünitece, feragate konu olacak davaların tespiti için mahcuz mala haciz tatbik etmiş olan diğer ünitelerden haciz işlemlerine karşı dava açılıp açılmadığı araştırılacaktır. Açılmış davalardan feragate ilişkin belgeler temin edildikten sonra belgelerin örneği ilgili ünitelere gönderilecektir. Hacze ilişkin açılmış davalardan vazgeçilmemesi halinde madde hükmünden yararlanılamayacaktır.

Ayrıca, maddenin uygulanması sırasında, maddeden yararlanmak üzere başvuruda bulunarak hacze karşı açtığı davalardan vazgeçen borçlunun, haczi kaldırılan mal ile ilgili açtığı davaların mahkemelerce incelenmeyeceği ve herhangi bir sebeple incelenerek karara bağlanması halinde bu kararın hükümsüz sayılacağının dikkate alınması gerekmektedir.

1.15.2. Haczedilen malın değer tespiti

Haczedilen mala karşılık ödenecek tutarın belirlenebilmesi için öncelikle değer tespitinin yapılması gerekmektedir.

6183 sayılı Kanunun 74/A maddesinin ikinci fıkrasına göre, haczedilen malın değer tespiti bu Kanun hükümlerine göre yapılacaktır. Buna ilaveten, menkul mallar için her halükarda bilirkişiye değer biçtirileceği hükme bağlanmıştır.

6183 sayılı Kanunda haczedilen malların değer tespiti, menkul ve gayrimenkul mallar için ayrı ayrı belirlenmiştir. 6183 sayılı Kanunun 81. maddesinde menkul mallara haczi yapan memur tarafından değer biçileceği, borçlunun müracaatı üzerine veya tahsil dairesince lüzum görüldüğü takdirde yeniden bilirkişiye değer biçtirileceği, 82. maddesinde menkul malların satışının alacaklı tahsil dairesince yapılacağı, 91. maddesinde ise gayrimenkullere bilirkişinin mütalaası alınmak suretiyle satış komisyonu tarafından rayiç değer biçileceği hükme bağlanmıştır.

27.10.2008 tarihli ve 27010 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Sosyal Güvenlik Kurumunca 6183 Sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanuna Göre Kullanılacak Yetkilere İlişkin Yönetmeliğin “Kurum Alacaklarının Cebren Tahsiline İlişkin Yetkiler” başlıklı dördüncü bölümünde yer verilen “Satış komisyonları” başlıklı 21. maddesinde, Kurumca, mahcuz menkul ve gayrimenkullerin satış işlemlerini yapmak üzere satış komisyonlarının kurulduğu, menkul mal satış komisyonu ve gayrimenkul mal satış komisyonunun kimlerden oluştuğu hükme bağlanmıştır. Söz konusu yönetmeliğin “Gayrimenkullerde değer tespiti” başlıklı 22. maddesinde, Kurum alacaklarına karşılık teminat olarak gösterilen veya satışına karar verilen gayrimenkullerin değer tespitinin, uzman gerçek veya tüzel kişilerin hazırlamış olduğu kıymet takdir raporu dikkate alınarak gayrimenkul satış komisyonu tarafından belirleneceği düzenlenmiştir.

6183 sayılı Kanunun 74/A maddesi kapsamında yapılacak talepler doğrultusunda gayrimenkullerin değer tespitlerinin Kurum tarafından bilirkişiye yaptırılması esas olmakla birlikte 2011/53 sayılı Genelgenin “Üçüncü Kısım, İkinci Bölüm, Gayrimenkul Satışı” başlıklı bölümünün “1.2.Gayrimenkullerde değer tespiti” başlıklı kısmında belirtilen kişilerce düzenlenmiş raporların da komisyonca değerlendirilmesi mümkündür. Ancak, Kurumca değer tespiti yaptırılacak mallara ilişkin bilirkişi rapor ücretinin borçlu tarafından talep anında Kuruma ödenmesi gerekmektedir.