Yazar: Bilal SIRÇA*

E-Yaklaşım / Haziran 2024 / Sayı: 378

I- GİRİŞ

213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun Mükerrer 298. maddesinin (A) fıkrasının (1) numaralı bendi hükmü uyarınca, enflasyon düzeltmesine tâbi tutulan parasal olmayan kıymetlerin elden çıkarılması halinde, bunlara ilişkin enflasyon düzeltme farkları maliyet olarak dikkate alınacaktır. Ancak bu durumun istisnası; yani enflasyon düzeltme farklarının maliyet olarak dikkate alınmayacağı haller de bulunmaktadır.

555 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği’nin 53. maddesine göre, 2023 hesap dönemi sonuna ait bilançoda yer alan parasal olmayan kıymetlerden düzeltme işlemine tabi tutulmuş olan ve amortismana tabi olmayan kıymetlerin, düzeltilmiş değerlerinin altında bir bedelle (zararına) elden çıkarılması halinde, düzeltme sonrası değerle, düzeltme öncesi değer arasındaki farka isabet eden zarar, gelir veya kurumlar vergisi matrahının tespitinde dikkate alınmayacaktır.

Tebliğdeki bu hükmün arkasında yatan sebebin, 213 sayılı Kanun’un Mükerrer 298. maddesinin (A) fıkrasının (7) numaralı bendinde belirtilen, “enflasyon düzeltmesi uygulanmayan bir hesap döneminden sonra enflasyon düzeltme şartlarının yeniden oluşması halinde; belirlenen geçmiş yıl kârının vergiye tâbi tutulmayacağı, geçmiş yıl zararının ise zarar olarak kabul edilmeyeceği” hususu olduğu değerlendirilmektedir. Anılan tebliğ hükmü ile vergiye tabi tutulmayan enflasyon düzeltme farkının zarar yazılması ya da zararı arttırması istenilmemektedir.

Enflasyon düzeltmesine tabi tutulan amortismana tabi iktisadi kıymetler için 2023 yılında yapılan düzeltme işlemlerine yönelik olarak böyle bir uygulamanın istenilmemesinin sebebi ise; ATİK’lerin elden çıkarılması halinde amortisman yoluyla itfa edilen tutarların ATİK maliyetinden indirilecek olmasıdır. Örneğin enflasyon düzeltmesine tabi tutulmuş değeri 1.000 TL olan demirbaşın düzeltilmiş amortisman tutarı da 400 TL olsun. Bu demirbaş 1.000 TL’ye satılırsa daha önce gider yazılan veya düzeltilen 400 TL amortisman tutarı demirbaş maliyetinden indirerek gelir hesaplarını bu tutar kadar artıracak ve teknik olarak enflasyon düzeltmesine tabi tutulan tutar gelir hesaplarıyla ilişkilendirilmiş olacaktır. ATİK zararına satılmış bile olsa zarar içerisinde enflasyon düzeltme farkları yer almayacaktır.

555 Sıra No.lu Vergi usul Kanunu Genel Tebliği’nin 53. maddesine ilişkin örnek Gelir İdaresi Başkanlığı’nca 165 No.lu VUK Sirkülerinde verilmiştir. Söz konusu sirkülerin 20 No.lu örneğinde; amortismana tabi olmayan bir arsanın 31.12.2023 tarihinde enflasyon düzeltmesine tabi tutulduktan sonra 2024 yılında zararına satılması halinde, toplam satış zararının; arsanın 31.12.2023 tarihli düzeltilmiş değerinin altında kalan kısmına tekabül eden kısmının beyannamede kanunen kabul edilmeyen gider olarak dikkate alınacağı belirtilmektedir