Yazar: Abdurrahman FİLİZ*

E-Yaklaşım / Mart 2024 / Sayı: 375

I- GİRİŞ

Ticaret tarihi ile beraber muhasebe mesleği doğmuş ve bu meslek tarihin her gelişme evresinde değer kazanmıştır. Bu mesleğe dün ihtiyaç duyulduğu gibi gelecekte de ihtiyaç duyulacaktır. Muhasebe mesleği gelişmeye devam edecektir ve bundan sonra da meslek mensupları bilgi ve beceri yönünde daha yetenekli ve donanımlı olmak üzere kendilerini gelişime açık tutmaya çalışmalıdırlar. Finansal raporlama sürecinde ve mevcut düzenlemeler ile meydana gelen değişikliklerle entegre bir şekilde son teknolojik gelişmeler işaret etmektedir ki muhasebe mesleği gelişmeye devam edecek ve muhasebeciler sayısız zorluğa yeterince yanıt verebilmek için yeni bilgiler ve yetkinlikler kazanabilme çabasında olacaklardır. Bu durum; muhasebeciler, yönetim ile yatırımcılar, alacaklılar, sermaye piyasası düzenleyicileri ve denetçiler gibi kurumsal raporlama zincirindeki diğer katılımcılar için önem taşımaktadır.

Dijital dönüşüm, oyun alanını kökten değiştirdiğinde şüphe yok ki, büyük verileri etkin bir şekilde rekabet edebilmesi için kullanılması gereken kaynak haline getirir. Tabiki dijital araçların potansiyelinden yararlanmaya hazır işletmeler için bu değişim bir tehdit değil fırsattır. Dijital teknolojinin gelişimi ve yapay zekanın işlerlik kazanması, meslek mensuplarının veri girişini ve veri kontrolünü kolaylaştırmakta, verilerin analizi için muhasebecinin daha seçkin ve bilgi becerisi yüksek kapasiteye sahip olarak yorumlamasını gerektirmektedir. İnsanlar, kollektif bilgiler kullanımı konusunda başarılıdırlar. Zaten dijital teknolojiyi toplum için bu kadar önemli yapan şey de budur. Fakat aynı zamanda beğenilerimiz ve akıl yürütme yeteneklerimiz sınırlıdır. Kaba kategoriler üzerinden düşünülür. Bazen yanlış genellemeler yaparız. Karar verirken kestirme yollara sapar, üstün körü yöntemlere başvururuz([1]). Fakat dijital teknoloji ile verilere ulaşılması daha görünmez olanı görünür hale getirirken yorumlama kabiliyetimiz ve mesleki yeteneklerimiz pekişir. Yarının muhasebe mesleğinde meslek mensupları için; hem beceri hem de iş tanımı yönünden mesleğin temel yetkinliklerine odaklanırken, büyük ölçüde genişletilecek işbirlikçi bir ortamda teknoloji tarafından desteklenecek uzmanlardan oluşacaktır denilebilir.

II- DİJİTALLEŞME VE MUHASEBE

İnovasyon teknolojisi hayatımızın birçok yönünü değiştiriyor. Gelecek yıllarda insan yaşamının her yönünün yapay zekadan etkileneceğini öngören büyük bir dönüşüm döneminde yaşıyoruz. İş dünyası küreselleşmeye yöneldiğinde ve internetin de hızlanmasıyla birlikte, bilgi akışı özellikle esnek hale geldiğinden hızla dijitalleşmeye tanık olmamızı sağlayan robotik olgusu tüm faaliyet alanlarında geniş bir olgu olarak karşımıza çıkmaktadır. Böylelikle tüm toplumlarda beklenen, muhasebe meslek mensuplarının yapay zeka ve otomasyon gibi yenilikçi çözümleri tehdit olarak algılaması değil, bunu fırsatlara dönüştürmesidir. Yeni teknolojilerde hayatı kolaylaştıracak olan blokchain ademi merkezcilik ve şeffaflığa açık defter kayıtları internet çağında bilgi teknolojisinin yenilikçi bir uygulama şeklidir. Blok zincirinin muhasebede uygulanması, ortak bir muhasebe kaydı olduğu için güncel bir konudur. Bunun uygulaması muhasebecilerin pratik çalışmalarında önemli değişiklikler getirmesi beklenmektedir. Dijitalleşme ve yapay zeka sistemin muhasebe mesleği ve dolayısı ile meslek mensuplarını da etkilemesi muhtemeldir([2]). Meslek mensupları için yeni fırsatlar yaratmaya devam edecektir. Dijitalleşme; muhasebe meslek mensuplarını daha üretken ve yetkin bir hale getirmesinin yanında, daha fazla müşteri ile başa çıkabilecek ve müşterilerine daha fazla katma değer sunabilecek hale getirecektir.

Teknoloji, yapay zeka sistemlerini muhasebeciler ile buluşturarak birlikte çalışmalarını zaruri hale getirmektedir. Yapay zeka sistemleri vasıtası ile gelecekte muhasebe meslek mensuplarının kısa sürede çok fazla miktardaki veriyi analiz etmesi mümkün olabilecektir. Tarihte ilkel toplumların ticareti ile doğmuş olan bu mesleğin gelişimi ile; tarım toplumu, sanayi toplumu ve bilgi teknoloji toplumu ile gelişerek daha da önem kazanmıştır. Sanayi ve ticaretin gelişimi, muhasebe mesleğinin gelişimi ile iç içedir. Birinin gelişimi diğerinin gelişimini de etkilemiştir.

Dijital çağda muhasebe ilkeleri aynı kalır, bununla birlikte teknolojik eğitimler ve datalar, muhasebe mesleğini dönüştürme potansiyeline sahiptir. Dijital teknolojiler, verileri insanlardan çok daha hızlı ve güvenilir bir şekilde işleyebilir. Birçok finansal prosedürü, temelden yeniden tasarlamak ve katma değer yaratmak için fırsatlar sağlar.

III- YAPAY ZEKA

Yapay Zeka kavramı temelde, öğrenme uyarlama ve insan gibi düşünme yeteneklerine sahip olan bilgisayar sistemlerini ifade eder. Bu sistemler, büyük miktarda veriyi analiz edebilir, desenleri ve öğrenme süreçlerini tanıyabilir, tahminler yapabilir ve insanlarla doğal dilde iletişim kurabilir([3]).

Yapay zeka; makinaların sergilediği zeka olarak, teknolojide iddialı, çevresini algılayan ve bir hedefe ulaşmada başarı şansını en üst düzeye çıkarabilen eylemleri gerçekleştiren esnek bir rasyonel ajandır. Veya insan zekasını taklit eden ve derin öğrenen, gelişim kaydeden bir makinedir de diyebiliriz.. Yapay zeka; öğrenme ve problem çözme gibi insan zihinleri ile ilişkilendirdiği bilişsel işlevleri taklit eder.

Yapay zekanın muhasebe mesleği üzerindeki etkisi; tüm muhasebe sürecinin otomasyonunu sağlamak, muhasebe hizmet paylaşımı, muhasebe temel iş akışı analizi ile daha profesyonel olacaktır. Diğer yandan çok sayıda prosedürler muhasebe temel çalışmasının yerini muhasebe bilgi sistemine bırakacaktır. Ayrıca muhasebe sisteminin dönüşümüne katkı sağlayarak, muhasebe işinin doğurganlığından, tekrarlanabilirliğinden daha değerli ve daha profesyonel bir bakışla açısıyla ,muhasebe yönetimi gibi büyük veri analizi becerisini hızlandıracaktır. Bununla birlikte; yapay zeka sayesinde, muhasebe sistemindeki birçok bileşen bir araya gelirken bunun sonucunun doğruluğunun ve firmaya uygunluğu yönünde kararlar alınırken, meslek mensuplarının daha fazla bilgi ve tecrübesine ihtiyaç duyulacaktır. İşte bu yüzden, muhasebe eğitimine de gereken önem verilip, geleceğe yönelik olarak, üniversitelerde müfredatın yeniden programlanması, düzenlenmesi gerekmektedir. Ancak ülkemiz açısından meslek mensuplarının kendini geliştirmesi yönünde hazırlanması açısından mesleki kuruluşun üst çatısı TÜRMOB’un mesleki gelişimin önünde engel teşkil etmektedir.

Yapay zekalı makineler ne kadar gelişmiş olursa olsunlar ve ne kadar öğrenmeye programlı olursa olsunlar, programlandıkları kadar akıllıdırlar. Kapsamlı simülasyonlarla kendilerine verilen davranış kuralları gerçek yaşamın akla gelebilecek bütün değişkenliklerine onları hazırlayamamaktadır. Ayrıca yapay zekalı makineler programlarına dahil edilen kuralları insanlar gibi yeni durumlara örnekseme y…