Yazar: Arif TEMİR*

E-Yaklaşım / Şubat 2024 / Sayı: 374

I- GİRİŞ

6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu çalışma hayatına yönelik bir çok konuda düzenlemeler içermektedir. Bu düzenlemelerden biride evde hizmet sözleşmesidir. Evde hizmet sözleşmesi çalışma hayatında fiilen var olan ancak mevzuatta yeri olmayan bir çalışma biçimiydi. Evde hizmet sözleşmesi Yeni Borçlar Kanunu ile birlikte yasal bir zemine kavuşturulmuştur. Bu düzenlemenin kaynağını İsviçre Borçlar Kanunu’nun 351 ve 355. maddeleri oluşturmaktadır. Borçlar Kanunu’nun 461. maddesine göre evde hizmet sözleşmesi, işverenin verdiği işi, işçinin kendi evinde veya belirleyeceği başka bir yerde, bizzat veya aile bireyleriyle birlikte bir ücret karşılığında görmeyi üstlendiği sözleşmedir.

Bu yazımızda; 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’nda düzenlenen evde hizmet sözleşmesi konusunun usul ve esaslarını açıklamaya çalışacağız.

II- EVDE HİZMET SÖZLEŞMESİNE İLİŞKİN ÇALIŞMA KOŞULLARI

Borçlar Kanununun 462.maddesine göre işveren, işçiye her yeni iş verişinde genel çalışma koşulları dışında kalan ve o işe özgü özellikleri bildirir; gerekiyorsa işçi tarafından sağlanacak malzemeyi, bu malzemenin sağlanması için kendisine ne miktarda ödemede bulunacağını ve iş için ödeyeceği ücreti de işçiye yazılı olarak bildirir.

Örnek: İşçi evde 5 takım elbise dikecekse bunun için gerekli olan kumaş, iğne, iplik vb. gibi malzemeyi işveren işçiye verecek ya da bu malzemeyi alması için para verecek.

İşin verilmesinden önce malzeme için ödenecek bedel ve iş için ödenecek ücret yazıyla bildirilmemişse, bu işlerde uygulanan alışılmış bedel ve ücret ödenecek.

Örnek: İşçi Ali Bey, evde 2 takım elbise dikmiştir. Ancak bu elbiseler için ne kadar ücret ödeneceği yazılı olarak belirtilmemişse 2 takım elbise için piyasada ne kadar ücret talep ediliyorsa o ücretler üzerinden işçi Ali Beye 2 takım dikmesinin karşılığı ücret ödenecektir.

III- EVDE HİZMET SÖZLEŞMESİNİN UYGULANMASINDA İŞÇİ VE İŞVERENİN BORÇLARI

A- İŞÇİNİN BORÇLARI

1- İşin Yapılması

Borçlar Kanunu’nun 463. maddesine göre İşçi, işe zamanında başlamak, işi kararlaştırılan zamanda bitirmek ve çalışmanın sonucunu işverene teslim etmekle yükümlüdür.

İş, işçinin kusuruyla ayıplı olarak görülmüşse işçi, giderilmesi mümkün olan ayıpları, masrafı kendisine ait olmak üzere gidermek zorundadır.

2- Malzeme ve İş Araçları

Borçlar Kanunu’nun 464. maddesine göre Malzeme ve iş araçları işveren tarafından sağlanmışsa, işçi bunları gereken özeni göstererek kullanmak, bundan dolayı hesap vermek, ayrıca kalan malzeme ile iş araçlarını da işverene teslim etmekle yükümlüdür.

İşçi işi görürken, kendisine teslim edilen malzemenin veya iş araçlarının bozuk olduğunu belirlerse, durumu hemen işverene bildirir ve işe devam etmeden önce, onun talimatını bekler.

İşçi, kendisine teslim edilen malzeme veya iş araçlarını kendi kusuruyla kullanılmaz hâle getirirse, işverene karşı onun kullanılmaz hâle geldiği gündeki rayiç bedeli kadar sorumludur.

B- İŞVERENİN BORÇLARI

1- Ürünün Kabulü

Borçlar Kanunu’nun 465. maddesine göre İşveren, işçinin üreterek teslim ettiği ürünü inceler; varsa bulduğu ayıpları teslimden başlayarak bir hafta içinde işçiye bildirir. Süresinde bildirim yapılmamışsa, ürün mevcut durumuyla kabul edilmiş sayılır.

2- Ücret

a- Ödenmesi

Borçlar Kanunu’nun 466. maddesine göre yapılan işin ücreti; işveren tarafından, işçi, aralıksız olarak çalıştırıldığı takdirde, onbeş günde bir veya işçinin rızasıyla ayda bir; aralıklı olarak çalıştırıldığı takdirde, ürünün her tesliminde ödenir.

Her ücret ödenmesinde işçiye, bir hesap özeti verilir. Hesap özetinde, varsa kesintilerin miktarı ve sebebi de gösterilir.

b- Çalışmanın Engellenmesi Halinde