Yazar: Altar Ömer ARPACI*

E-Yaklaşım / Aralık 2023 / Sayı: 372

I- GİRİŞ

Bina vergisi, 1319 sayılı Emlak Vergisi Kanunu’nun birinci kısmında düzenlenmiştir; daimi ve geçici muafiyetleri Kanun’un 4 ve 5. maddelerinde, verginin nispeti ise 8. maddesinde belirlenmiştir.

Emlak Vergisinin mevzuu Emlak Vergisi Kanunu’nun 1. maddesinde düzenlenmiştir. Buna göre Türkiye sınırları içinde bulunan binalar Emlak Vergisi Kanunu hükümlerine göre Bina Vergisine tabidir.

Bina vergisini, binanın maliki, varsa intifa hakkı sahibi, her ikiside yoksa binaya malik gibi tasarruf edenler öder.

Bir binaya, paylı mülkiyet halinde malik olanlar, hisseleri oranında mükelleftirler.   Elbirliği mülkiyette malikler vergiden müteselsilen sorumlu olurlar.

Kanun’un 8. maddesine göre; bina vergisinin oranı meskenlerde binde bir, diğer binalarda ise binde ikidir. Bu oranlar, 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu’nun uygulandığı büyükşehir belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde % 100 artırımlı uygulanmaktadır.

Bina vergisinde indirimli (sıfır) vergi uygulaması söz konusu Kanun’un 8. maddesinin ikinci fıkrasında yer almaktadır. Söz konusu fıkra şu şekildedir.

“Cumhurbaşkanı, kendisine bakmakla mükellef kimsesi olup onsekiz yaşını doldurmamış olanlar hariç olmak üzere hiçbir geliri olmadığını belgeleyenlerin, gelirleri münhasıran kanunla kurulan sosyal güvenlik kurumlarından aldıkları aylıktan ibaret bulunanların, gazilerin,  engellilerin, şehitlerin dul ve yetimlerinin Türkiye sınırları içinde brüt 200 m²’yi geçmeyen tek meskeni olması (intifa hakkına sahip olunması hali dahil) halinde, bu meskenlerine ait vergi oranlarını sıfıra kadar indirmeye yetkilidir. Bu hüküm, yukarıda belirtilenlerin tek meskene hisse ile sahip olmaları halinde hisselerine ait kısım hakkında da uygulanır. Muayyen zamanda dinlenme amacıyla kullanılan meskenler hakkında bu hüküm uygulanmaz. Geliri olmadığını belgelemenin usul ve esaslarını belirlemeye Maliye Bakanlığı yetkilidir.”([1])

5378 sayılı Özürlüler ve Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun’un 22. maddesi ile, Emlak Vergisi Kanunu’nun 8. maddesinin ikinci fıkrasında yer alan indirimli bina vergisi oranına ilişkin hükme, özürlüler ifadesi eklenmiş, böylece engellilerin de indirimli bina vergisi oranı uygulamasından yararlanmaları sağlanmıştır. Daha sonra 6462 sayılı Kanun’un 1. maddesiyle özürlüler ibaresi engelliler olarak değiştirilmiştir([2]).

Kanun metninde 4962 sayılı Kanunla yapılan düzenlemeyle eski düzenlemeden farklı olarak, indirimli bina vergisi uygulamasından, gelirleri münhasıran kanunla kurulan sosyal güvenlik kurumlarından aldıkları aylıklardan ibaret bulunanların yanı sıra, hiçbir geliri olmadığını belgeleyenler de (kendisine bakmakla mükellef kimsesi olup onsekiz yaşını doldurmamış olanlar hariç olmak üzere) yararlanabileceklerdir. Ayrıca Türkiye sınırları içinde bulunan tek mesken şartına brüt 200 m2’yi geçmeme şartı da eklenmiş ve tek mesken üzerinde intifa hakkına sahip olanlar da uygulamaya dahil edilmiştir. Geliri olmadığını belgelemenin usul ve esaslarını belirlemeye Maliye Bakanlığı yetkili kılınmıştır.

Söz konusu yetkiye istinaden indirimli(sıfır) bina vergisi uygulamasına ilişkin usul ve esaslar, Maliye Bakanlığı’nca 38, 39, 43,44 ,45, 47 ve 57 seri No.lu Emlak Vergisi Kanunu Genel Tebliğleri ile yapılmıştır([3]). Bakanlığa intikal eden bilgilerden, 29.071970 tarihli ve 1319 sayılı Emlak Vergisi Kanunu’nun uygulanması ile ilgili olarak yayımlanan, ancak zamanla güncelliğini kaybeden veya belirli sürelerde uygulanmak üzere çıkarılan tebliğlerin açık bir tebliğ hükmü ile yürürlükten kaldırılmamasının uygulamada mükerrerliğe ve karışıklığa neden olduğu anlaşıldığından 63 seri No.lu Tebliğ ile 39 ve 43 seri No.lu Tebliğler yürürlükten kaldırılmıştır.

İndirimli (sıfır) Bina Vergisi imkanından faydalanmak için ilgililerin birçok belgeyi tamamlayıp ilgili Belediyeye vermesi gerekmekteydi. Ancak 44 seri No.lu Emlak Vergisi Kanunu Genel Tebliği ile belge karmaşası kaldırılmış olup yükümlülük bir taahhüt belgesine bağlanmıştır.

Bu makalemizin konusunu hiçbir geliri olmayanlar açısından 2023 yılı indirimli (sıfır) vergi oranlı emlak vergisi uygulaması teşkil etmektedir.

II- İNDİRİMLİ (SIFIR ORANLI) VERGİDEN YARARLANACAKLAR VE ŞARTLAR

Cumhurbaşkanı’nca belirlenecek indirimli vergi oranından, Türkiye’de brüt yüzölçümü 200 m2^’yi geçmeyen tek meskeni olan veya tek meskenin intifa hakkına sahip bulunan;

. Kendisine bakmakla mükellef kimsesi olup 18 yaşını doldurmamış olanlar hariç olmak üzere hiçbir geliri olmadığını belgeleyenler,

. Gelirleri münhasıran kanunla kurulan sosyal güvenlik kurumlarından aldıkları emekli, dul, yetim, ölüm ve maluliyet aylığından ibaret bulunanlar,

. Gaziler,