Yazarlar: Raşit ULUBEY*

                Emre Furkan ULUBEY**

E-Yaklaşım / Kasım 2023 / Sayı: 371

I- GİRİŞ

Esnek çalışma modellerinden olan kısmi süreli çalışma sık sık karşımıza çıkan bir olgudur. Kısmi süreli çalışma, çalışanın (işçinin) ve çalıştıranın (işverenin) karşılıklı anlaşmalarıyla ortaya çıkmaktadır.

Kısmi süreli çalışmanın önce çalışma ilişkileri boyutu, sonrasında sosyal güvenlik boyutu bulunmaktadır. İki bölüm halinde ele alınan kısmi süreli çalışmanın birinci bölümünü oluşturan sosyal güvenlik boyutu 2023 Eylül sayısında ele alınmış olup, ikinci bölümünü oluşturan çalışma ilişkileri boyutu bu sayıda ele alınıp, değerlendirilecektir.

II- KONU

A- 4857 SAYILI İŞ KANUNUNDA VE İŞ KANUNUNA İLİŞKİN ÇALIŞMA SÜRELERİ YÖNETMELİĞİNDE KISMİ SÜRELİ ÇALIŞMA

4857 sayılı Kanun’un 13. maddesiyle düzenlenen “Kısmi süreli ve tam süreli iş sözleşmesi”nin Kanun madde gerekçesinde;  

“Ülkemizde de sayıları gittikçe artan kısmi süreli çalışmaları teşvik etmek üzere, bu tür iş sözleşmesinin tanımı yapılmış ve ayırımı haklı kılan nedenler olmadıkça, emsal tam süreli sözleşmeye göre çalışan işçiden farklı bir işleme tabi tutulmayacağı hükme bağlanmıştır. Avrupa Birliği’nde Konsey tarafından 97/81 sayılı Yönerge ile yürürlüğe konulan sosyal tarafların meydana getirdikleri “Kısmi Süreli Çalışma Hakkında Çerçeve Anlaşması”nda belirtildiği üzere, bu anlaşmanın amacı, bir yandan kısmi süreli çalışan işçilere yönelik ayrımcılığı ortadan kaldırmak, diğer yandan kısmi zamanlı çalışmanın gelişmesini serbest irade temelinde teşvik etmek ve işverenlerle işçilerin ihtiyaçlarını karşılayacak şekilde çalışma sürelerinin esnek bir organizasyon çerçevesinde düzenlenmesine katkıda bulunmaktır.

Kısmi süreli iş sözleşmesinin tanımı verilirken Yönerge hükümlerindeki ölçütler dikkate alındığı gibi, tam süreli iş sözleşmesi karşısında kısmi süreliden söz edebilmek için “önemli ölçüde daha az” bir haftalık çalışma süresinin sözleşmede tespit edilmiş olması da aranmıştır. Örneğin işyerinde uygulanan tam süreli iş sözleşmesi için haftalık çalışma süresi 40 saat ise, kısmi süreli çalışma için 23 saat gibi daha az çalışma değil, hiç olmazsa tam sürenin üçte ikisinden daha az olan otuz saa…