Yazar: Salih ÇALAL*

E-Yaklaşım / Kasım 2023 / Sayı: 371

I- GİRİŞ

Bilindiği üzere finansal kiralama, leasing olarak da bilinen kullanım hakkı ve mülkiyet hakkının ayrılması üzerine kurulan bir tür finansman yöntemidir. Daha ayrıntılı bir ifadeyle finansal kiralama; fabrika ve ofis binaları, imalat makinaları, iş ve inşaat makinaları, kara, deniz ve hava taşıtları gibi yatırım mallarının edinilmesinde kullanılan orta ve uzun vadeli yatırım kredisidir. Belirleyici özelliği, kira süresince malın hukuki mülkiyetinin finansal kiralama şirketinde kalması, kiralama konusu malın her türlü riskinin ve faydasının kiracıya ait olmasıdır.

6361 sayılı Finansal Kiralama, Faktoring, Finansman ve Tasarruf Finansman Şirketleri Kanunu kapsamında kiralama ve sözleşme sonunda geri alınması şartıyla anonim şirket aktifinde bulunan gayrimenkullerin satılması ve bu satışlardan kaynaklı bir kazanç olması halinde, söz konusu kazancın pasifte özel fon hesabına alındıktan sonra sermayeye ilavesinin mümkün olup olmadığı, mümkün ise anonim şirket tarafından ilerleyen dönemlerde sermaye azaltımına gidilmesi halinde özel fon hesabına alınan ve sermaye azaltımına konu edilen tutar üzerinden vergileme yapılıp yapılmayacağı konuları incelenecektir.

II- FİNANSAL KİRALAMA (LEASİNG) USULÜ

Finansal kiralama yöntemi ve buna ilişkin sözleşmeler, 6361 Sayılı Finansal Kiralama, Faktoring ve Finansman Şirketleri Kanunu’nda düzenlenmiştir. Finansal kiralama yönteminde, kiracı firma tarafından yatırım malı seçilerek, satıcı firma ile fiyat ve teslim koşullarını içeren bir ön anlaşma yapılır. Projeye finansman sağlanması aşamasına gelindiğinde yatırımcı firma bir finansal kiralama şirketine başvurur. Değerlendirme için gerekli bilgi ve belgeleri finansal kiralama şirketine verir. Finansal kiralama şirketi gerekli mali analizleri yaparak yatırımcı firmaya bir teklifte bulunur. Gerekli görürse yatırımcı firmadan teminat talep edebilir.

Finansal kiralama sözleşmesi; kiralayanın, kiracının talebi ve seçimi üzerine üçüncü bir kişiden veya bizzat kiracıdan satın aldığı veya başka suretle temin ettiği veya daha önce mülkiyetine geçirmiş bulunduğu bir malın zilyetliğini, her türlü faydayı sağlamak üzere kira bedeli karşılığında, kiracıya bırakmasını öngören sözleşmedir. Anılan sözleşme, bir özel hukuk sözleşmesidir. Bu sözleşmeye taşınır ve taşınmaz mallar konu olabilir. Bilgisayar yazılımlarının çoğaltılmış nüshaları hariç olmak üzere patent gibi fikrî ve sınai haklar bu sözleşmeye konu olamamaktadır. Finansal kiralama bedeli ve ödeme dönemleri taraflarca belirlenir. Sözleşmede açıkça belirtilmek kaydıyla sözleşme konusu mal henüz imal edilmemiş veya kiracıya teslim edilmemiş olsa dahi, sözleşme tarihinden başlamak üzere kira bedelleri tahsil edilebilir. Sözleşmede aksi belirtilmediği takdirde, sözleşme konusu malın sözleşme tarihinden itibaren iki yıl içinde kiracıya teslim edilmesi zorunludur.

Finansal kiralama sözleşmesi yazılı şekilde yapılır. Taşınmaz malların taşınmazın bulunduğu tapu kütüğünün beyanlar hanesine, kendilerine mahsus özel sicili bulunan taşınır mallar ise bu malların kayıtlı oldukları sicile tescil veya şerh olunur. Özel sicili bulunmayan taşınır mallar ise Finansal Kiralama Şirketleri Birliğince tutulacak özel sicile tescil edilir. Finansal kiralama ilişkisinde, kiracı malın zilyetliğini ve ekonomik mülkiyetini elinde bulundurma…