Yazar: Mustafa İTİŞKEN*

E-Yaklaşım / Ağustos 2023 / Sayı: 368

I- GİRİŞ

Ülkemizde faaliyet gösteren, belli bir sayının üzerinde istihdam yaratan, iş kazası bağlamında çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde; ölümlü veya sürekli işgöremezlik hallerinin meydana gelmesini önlemek veya asgariye indirebilmek için, Devletimiz tarafından  çeşitli teşvik kanunları uygulanmakta olup, bunlardan birisi de işsizlik sigortası primi işveren hissesinin indirimli uygulanmasıdır.

Kanun’un öngördüğü şartları haiz olan işyerlerine, işsizlik sigortası primi işveren payının indirimli uygulaması; 4447 sayılı Kanuna([1]), 6645 sayılı Kanun’un([2]) 25. maddesiyle  eklenen, Ek 4. maddenin yürürlüğe girmesiyle başlatılmış olmakla birlikte, ilgililerin genel uygulamaların usul ve esasları hakkında fazla bilgiye sahip olmadıkları düşünüldüğünden konunun açıklanmasının faydalı olacağı değerlendirilmiştir.

II- TEMEL MEVZUAT HÜKMÜ VE KAPSAM

Uygulamanın temelini teşkil eden 4447 sayılı Kanun’un Ek 4. maddesinde;

“20.06.2012 tarihli ve 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu kapsamında çok tehlikeli sınıfta yer alıp ondan fazla çalışanı bulunan ve üç yıl içinde ölümlü veya sürekli iş göremezlikle sonuçlanan iş kazası meydana gelmeyen işyerlerinde çalışanların işsizlik sigortası işveren payı teşvik olarak bir sonraki takvim yılından geçerli olmak üzere ve üç yıl süreyle % 1 olarak alınır. Ölümlü veya sürekli iş göremezlikle sonuçlanan işkazası meydana gelmesi hâlinde takip eden aydan itibaren bu teşvik uygulamasına son verilir. İşverenler bu fıkrada öngörülen şartları tekrar sağlamaları ve talepleri hâlinde bu teşvikten yeniden yararlanır. Türkiye genelinde birden fazla tescilli çok tehlikeli sınıfta yer alan işyeri bulunan işverenin 31.05.2006 tarihli ve 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 4. maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında çalıştırılan toplam çalışan sayısı esas alınır.

Bu maddeye göre teşvikten yararlanan işverenlerden birinci fıkrada belirtilen iş kazalarını bildirmeyenler, iş kazasının meydana geldiği tarihten itibaren yararlandıkları primleri yasal faizi ile birlikte geri öderler ve bu teşvikten beş yıl süre ile yasaklanırlar. Haklarında yasaklama kararı verilen tüzel kişilerin şahıs şirketi olması hâlinde, şirket ortaklarının tamamı hakkında; sermaye şirketi olması hâlinde ise sermayesinin yarısından fazlasına sahip olan gerçek veya tüzel kişi ortaklar hakkında yasaklama kararı verilir. Haklarında yasaklama kararı verilenlerin gerçek veya tüzel kişi olması durumuna göre; ayrıca bir şahıs şirketinde ortak olmaları hâlinde bu şahıs şirketi hakkında da, sermaye şirketinde ortak olmaları hâlinde ise sermayesinin yarısından fazlasına sahip olmaları kaydıyla bu sermaye şirketi hakkında da aynı şekilde yasaklama kararı verilir.