İşsizlik parasına hak kazanma şartları

İşsizlik parası, işsiz kalan çalışanların belirli bir süre hayatlarını sürdürmelerini sağlayan önemli bir gelir kaynağıdır. İşsizlik parasına hak kazanabilmek için belirli şartları sağlamak gerekiyor. Buna göre iş sözleşmesinin sona ermesinden önceki son 120 gün prim ödeyerek sürekli çalışmış olanlardan, son üç yıl içinde; 

– 600 gün sigortalı olarak çalışıp işsizlik sigortası primi ödemiş olan sigortalı işsizlere 180 gün, 

– 900 gün sigortalı olarak çalışıp işsizlik sigortası primi ödemiş olan sigortalı işsizlere 240 gün, 

– 1080 gün sigortalı olarak çalışıp işsizlik sigortası primi ödemiş olan sigortalı işsizlere 300 gün, 

Süre ile işsizlik ödeneği ödeniyor. 

Kesinti sayılmayan durumlar 

Son 120 günde iş sözleşmesi devam etmekle birlikte aşağıda belirtilen  durumlar kesinti olarak kabul edilmiyor. Bunlar; 

– Ücretsiz izin, 

– Hastalık, 

– Disiplin cezası 

– Gözaltına alınma, 

– Kısmi istihdam 

– Hükümlülükle sonuçlanmayan tutukluluk hali, 

– Grev, 

– Lokavt, 

– Genel hayatı etkileyen olaylar, 

– Ekonomik kriz, 

– Doğal afetler, 

İşsizlik parasından  kimler yararlanabilir? 

Aşağıda belirtilen hallerde iş sözleşmesi sona erdirilen işçiler işsizlik parası almaya hak kazanırlar:  

– 4857 sayılı İş Kanununun 17. maddesinde belirtilen bildirim önellerine uygun olarak iş sözleşmesi işveren tarafından sona erdirilmiş olanlar.  

– Hizmet akdi, süresi belli olsun veya olmasın sürenin bitiminden önce veya bildirim önelini beklemeksizin 4857 sayılı İş Kanununu 24. maddesinin ahlak ve iyi niyet kuralları, zorlayıcı nedenler ve sağlık nedenleriyle sigortalı tarafından feshedilmiş olanlar.  

– İş Sözleşmesi, süresi belli olsun veya olmasın sürenin bitiminden önce veya bildirim önelini beklemeksizin 4857 sayılı İş Kanununun 25. maddesinin sağlık ve zorlayıcı nedenlerle işveren tarafından feshedilmiş olanlar.  

– İş Sözleşmesinin belirli süreli olması halinde, bu sürenin bitimi nedeniyle işsiz kalmak.  

– İşyerinin el değiştirmesi veya başkasına geçmesi, kapanması veya kapatılması, işin veya işyerinin niteliğinin değişmesi nedenleriyle işten çıkarılmış olmak.  

İşsizlik parasının miktarı 

İşsizlik maaşının miktarını  işten ayrılmadan önce alınan maaş belirliyor. Günlük işsizlik ödeneğinin miktarı, sigortalının son dört aylık prime esas kazançları dikkate alınarak hesaplanan günlük ortalama brüt kazancının yüzde kırkı olmaktadır. Ancak işsizlik ödeneği miktarı, aylık asgari ücretin (1,777.5  TL) brüt tutarının yüzde seksenini (1.422 TL’yi)  geçemiyor.  

Genel sağlık sigortası kapsamında 

5510 sayılı  Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununa göre  işsizlik parası alanlar genel sağlık sigortası kapsamında sigortalı sayılıyor.  Sağlık hizmetlerinde yararlanabiliyorlar.  Bunların bakmakla yükümlü olduğu  (çocuk, eş gibi) kişilerde  genel sağlık sigortası kapsamında sağlık hizmetlerinden yararlanabiliyorlar. 

İşsizlik maaşı haczedilemiyor 

İşsizlik maaşının ödenmesi ve yapılan kesintiler belirli kurallara bağlı. Buna göre; n İşsizlik parası  her ayın sonunda aylık olarak işsizin kendisine ödenir.  n İlk işsizlik ödeneği ödemesi ödeneğe hak kazanılan tarihi izleyen ayın sonuna kadar yapılıyor. n Damga vergisi hariç herhangi bir kesintiye tabi tutulmaz.  n Ölen sigortalı işsizlere ait fazla ödemeleri geri talep edilmez.  n Nafaka borçları dışında haciz yapılamaz, başkasına devredilemez.  

İŞKUR’A bilgi verilecek     

İşsizlik parası alanlar herhangi bir iş bulup çalışmaya başladıklarında Türkiye İş Kurumu Genel Müdürlüğünün   ilgili birimine 15 gün içerisinde başvurarak çalıştıklarını bildirmeleri gerekiyor. Çalıştığını bildirmeyenler yapılan ödemeleri faiziyle birlikte geri ödemek zorunda kalabilirler. 

Yapılması gerekenler?     

İşsizlik sigortasından ödenen gelirin miktarı artırılabilir. Örneğin ayda 5 bin lira maaş alan bir çalışana  ayda 1.422 lira işsizlik parası ödendiğinde arada önemli bir farkın olduğu açıktır. Bu farkın biraz daha azaltılması gerekiyor. Çalıştığı süre içerisinde hiç işsizlik parası almadan emekli olanlara  ödemiş oldukları primlerin belirli bir kısmının örneğin yüzde 25’inin geri ödenmesi gibi uygulamaların hayata geçirilmesi daha hakkaniyetli olacaktır.  İşçisini işsiz bırakmayıp emekli eden işverene de ödemiş olduğu primlerin belirli bir miktarının iade edilmesi de işvereni istihdamın devamını sağlama konusunda teşvik edecektir.

 
Güneş Gazetesi – 10.01.2017