Asgari ücret belirlenirken nelere dikkat edilmeli?

Asgari ücretin tespiti her yılın Aralık ayında  önemli gündem maddelerinden birini oluşturuyor.  Çünkü asgari ücret devlet, işçi, işveren gibi bir çok kesimi yakından ilgilendiriyor. Asgari ücret, işçilere normal bir çalışma günü karşılığı ödenen ve işçinin gıda, konut, giyim, sağlık, ulaşım ve kültür gibi zorunlu ihtiyaçlarını günün fiyatları üzerinden asgari düzeyde karşılamaya yetecek ücrete asgari ücret deniliyor. Asgari ücret uygulaması, devletin çalışanların gelirinin belirli bir seviyenin altına düşmesini önlemek için üzerine aldığı önemli yükümlülüklerden biridir. Mevcut durumda asgari ücret aylık brüt bin 273.5 TL.  2016 yılı için asgari ücretin yaklaşık yüzde 30 artacağı tahmin ediliyor. Buna göre 2016 yılında asgari ücretin  aylık brüt  bin 645 TL civarında olması bekleniyor. 

Asgari ücreti kimler belirliyor? 

Asgari ücreti,  Asgari Ücret Tespit Komisyonu belirliyor.  Asgari Ücret Tespit Komisyonu, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın tespit edeceği üyelerden birinin başkanlığında Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Çalışma Genel Müdürü veya yardımcısı, İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürü veya yardımcısı, Devlet İstatistik Enstitüsü Ekonomik İstatistikler Dairesi Başkanı veya yardımcısı, Hazine Müsteşarlığı temsilcisi, Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı’ndan konuyla ilgili dairenin başkanı veya yetki vereceği bir görevliyle bünyesinde en çok işçiyi bulunduran en üst işçi kuruluşundan değişik işkolları için seçecekleri beş, bünyesinde en çok işvereni bulunduran işveren kuruluşundan değişik işkolları için seçeceği beş temsilciden  oluşuyor. Komisyon, üye oylarının çoğunluğuyla karar veriyor. Komisyonun kararları kesin oluyor. 

Görüldüğü üzere  Asgari Ücret Tespit Komisyonu  işçi sendikası , işveren sendikası  ve Devlet temsilcilerinden oluşuyor. Asgari ücret çalışan ve çalıştıran herkesi ilgilendirdiğine göre komisyonun yapısının  genişletilmesinde fayda var. Örneğin Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği’nin, üç büyük ilin sanayi ve ticaret odalarının, ilk üçte yer alan işçi ve işveren konfederasyonlarının temsilcilerinin  komisyonda yer alması katılımcılığı artıracağı gibi asgari ücretin tespiti sonrasındaki çeşitli eleştirileri de ortadan kaldıracaktır. 

 Ücret kriterleri ne olmalı? 

Asgari ücret çoğunlukla ülke düzeyinde tek asgari ücret uygulaması şeklinde belirleniyor. İş kollarındaki çalışma koşulları veya belirli bir meslekte çalışanların yıpranma durumları göz önüne alınmıyor.  Örneğin gece döneminde çalışanlar için asgari ücret düzeyi farklı olarak belirlenebilir. Çok fazla enerji harcanmasını gerektiren sektörlerde çalışanlar için asgari ücret farklı belirlenebilir. Örneğin günde yedibuçuk saat ve daha az çalışılması gereken işlerde çalışanlar için  asgari ücret farklı belirlenebilir. Belirli bir mesleği icra eden örneğin özel güvenlik görevlileri için farklı tespit edilebilir. Asgari ücret ülke düzeyinde tespit edildikten sonra illerin kalkınmışlık düzeyine göre artan oranda tespit edilebilir. 

Asgari ücret tespit edilirken illerin, işkollarının, sektörlerin, mesleklerin, çalışma saati sürelerinin, işin tehlikeli olup olmama durumunun, işin çok fazla enerji harcanarak yıpranmaya neden olup olmama durumunun göz önüne alınarak yapılmasında fayda var. Bu tür bir yaklaşım klasik asgari ücret tespiti yöntemlerinin dışına çıkılmasına bilimsel değerlendirmelerin daha çok kullanılmasına ve ülkede çalışan ile çalıştıran arasındaki uzlaşmanın daha çok sağlanmasına katkı sağlayacaktır. 

Güneş Gazetesi – 15.12.2015