İş yeri tehlike sınıfları

İş sağlığı ve güvenliği tebliğine göre işyerleri taşıdıkları hayati risklere göre 3 ayrı sınıfa ayrılmıştır. 

A Sınıfı İş Güvenliği Uzmanı

Arif TEMİR hazırladı

İşyeri tehlike sınıfı nasıl belirlenir? 

İşyerlerinin hangi tehlike sınıfında olduğu İş Sağlığı ve İş Güvenliğine İlişkin Tehlike Sınıfları Tebliği’ne  göre belirleniyor. Buna göre işyerleri “az tehlikeli”, “tehlikeli” ve “çok tehlikeli” olmak üzere üç sınıfa ayrılıyor. 

Örnek: Meyvesi yenen sebzelerin yetiştirilmesi hıyar,  sivri ve dolmalık biber, kavun, karpuz, kabakgil türleri, domates, biber, patlıcan vb. tehlikeli sınıfta yer alıyor. 

Minibüs ve dolmuş ile belirlenmiş güzergahlarda yapılan şehir içi ve banliyö yolcu taşımacılığı az tehlikeli sınıfta yer alıyor. 

Binalarda veya diğer inşaatlarda iç ve dış sıva veya alçı sıva işleri ile alçıpan işleri vb. çok tehlikeli sınıfta yer alıyor. 

Çok tehlikeli işyerleriyle ilgili bazı örnekleri yan tarafta bulabilirsiniz…  

Tehlike sınıflarını  bilinmesi ne işe yarıyor?

– İşyeri tehlike sınıfları  işyerinde  çalıştırılacak işyeri hekimi, işyeri hemşiresi ve iş güvenliği uzmanının en az çalışma süresini belirlemek içindir.

Kimler iş güvenliği uzmanı olabiliyor?

– iş güvenliği uzmanı, İş sağlığı ve güvenliği alanında görev yapmak üzere Bakanlıkça yetkilendirilmiş, iş güvenliği uzmanlığı belgesine sahip, Bakanlık ve ilgili kuruluşlarında çalışma hayatını denetleyen müfettişler ile mühendislik veya mimarlık eğitimi veren fakültelerin mezunları ile teknik eleman olarak tanımlanmıştır. Teknik elaman ise teknik öğretmenler, fizikçi, kimyager veya biyolog unvanına sahip olanlar ile üniversitelerin meslek yüksekokullarının iş sağlığı ve güvenliği programı mezunları olarak tanımlanmıştır.

‘Çok Tehlikeli’ işlere örnekler

– Açık havada yapılan sporlara uygun tesislerin ve eğlence alanları yapılarının inşaatı

– Adli tıp laboratuvarlarının faaliyetleri 

– Ağaç yünü, ağaç unu, ağaç talaşı, imalatı 

– Ağırlık itibariyle %70 veya daha fazla oranda petrol yağları veya bitümenli yağlardan elde edilen diğer karışımların üretimi (%70 petrol yağı ile karıştırılmış biyodizelden ürünler dahil, madeni yağlar hariç) 

– Akışkanlar için kısa mesafe (yerel) boru hatlarının inşaatı (petrol ürünleri ve gaz taşımacılığı ile su, kanalizasyon, sıcak su, buhar ve diğer ürünlerin taşımacılığına yönelik kısa mesafe boru hattı) 

– Akümülatör imalatı 

– Altın, gümüş, platin gibi değerli metal madenciliği

– Deniz kabuklularının (midye, ıstakoz vb.), yumuşakçaların, diğer deniz canlıları ve ürünlerinin toplanması (sedef, doğal inci, sünger, mercan, deniz yosunu, vb.) 

– Demir ve çelikten sıcak veya soğuk çekilmiş yassı hadde ürünleri imalatı (demir veya çelik alaşımlı levha, şerit, sac, teneke sac, vb. dahil) 

– Ana su şebekeleri ve su hatları ile su arıtma tesisleri, kanalizasyon bertaraf tesisleri ve pompa istasyonları inşaatı (sulama sistemleri (kanallar) dahil) 

– Asansörlerin, yürüyen merdivenlerin, yürüyen yolların, otomatik ve döner kapıların bakım ve onarımı dahil kurulum işleri 

– Ateşe dayanıklı çimento, çamur, harç, beton vb. imalatı 

– Bina dışı yapıların boyama işleri 

– Bina veya diğer inşaat projelerinde ısıtma, havalandırma, soğutma ve iklimlendirme sistemlerinin tesisatı (ev tipi boyler (kombi, kazan vb.) ve brülörlerin bakım, onarım ve kurulumu ile elektriksiz güneş enerjisi kolektörlerinin kurulumu dahil) 

– Binaların iç ve dış boyama işleri 

– Bitkisel üretimi destekleyici ilaçlama ve zirai mücadele faaliyetleri (zararlı otların imhası dahil, hava yoluyla yapılanlar hariç) 

– Boru hattı ile ham petrol, rafine petrol ve petrol ürünleri taşımacılığı 

– Böceklerin, kemirgenlerin ve diğer zararlıların imhası ve haşere kontrol faaliyetleri (tarımsal zararlılarla mücadele hariç) 

– Cam takma işleri 

– Demir yolları ve metroların inşaatı (bakım ve onarımı dahil) 

– Diğer temizlik faaliyetleri (yüzme havuzları, tren, otobüs, uçak, tanker, plaj ve şişelerin temizlenmesi ile dezenfekte faaliyetleri dahil, oto yıkama hariç) 

İş güvenliği uzmanı kaç sınıfa ayrılıyor? 

İş güvenliği uzmanlığı A, B ve C sınıfı olmak üzere üç sınıftan oluşmaktadır. 

– Sınıflarına göre iş güvenliği uzmanları hangi tehlike grubuna bakabiliyor? 

– İş güvenliği uzmanlarından; (C) sınıfı belgeye sahip olanlar az tehlikeli sınıfta, (B) sınıfı belgeye sahip olanlar az tehlikeli ve tehlikeli sınıflarda, (A) sınıfı belgeye sahip olanlar ise bütün tehlike sınıflarında yer alan işyerlerinde çalışabilirler. 

– 6331 sayılı Kanundaki geçici madde düzenlemesine göre 30.12.2012 tarihinden itibaren 4 yıl süreyle B, A’nın, 3 yıl süreyle de C, B’nin yerine bakabilecek.  

– Tehlike sınıfına  göre iş güvenliği uzmanı, işyeri hekimi ve diğer sağlık personeli çalıştırma yükümlülüğü ne zaman başlayacak? 

– Çalıştırma yükümlülüğünün başlangıcı konusunda değişik tarihlerde ertelemeler yapıldı. En son düzenlemeye göre 

– Kamu kurumları ile 50’den az çalışanı olan ve az tehlikeli sınıfta yer alan işyerleri için 01.07.2016 tarihinden, 

– 50’den az çalışanı olan tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerleri için 01.01.2014 tarihinden, 

– İtibaren iş güvenliği uzmanı, işyeri hekimi ve diğer sağlık personeli çalıştırma yükümlüğü başlayacak. 

Hekim çalıştırmayan işyerine 5.600 lira ceza

Çalışanı olmayan işyerleri iş güvenliği uzmanı, işyeri hekimi ve işyeri hemşiresi çalıştırmayacak. Örneğin bir bakkalda bakkal sahibinin dışında çalışan varsa iş güvenliği uzmanı, işyeri hekimi ve işyeri hemşiresi çalıştırılacak. Bakkalda çalışan yoksa iş güvenliği uzmanı, işyeri hekimi ve işyeri hemşiresi çalıştırılması gerekmiyor. 

– İş güvenliği uzmanı ve  işyeri hekimi çalıştırmamanın cezası ne kadar? 

– İş güvenliği uzmanı çalıştırmamanın cezası 2014 yılında her ay 5.601 TL 

– İşyeri hekimi çalıştırmamanın cezası 2014 yılında her ay 5.601 TL diğer sağlık hemşire çalıştırmamanın cezası her ay 2.800 TL 

– İşyeri uzmanı işyerinde çalışan başına  günde kaç dakika çalışabilir? 

– Az tehlikeli sınıfta yer alanlarda, çalışan başına ayda en az 6 dakika, 

– Tehlikeli sınıfta yer alanlarda, çalışan başına ayda en az 8 dakika, 

– Çok tehlikeli sınıfta yer alanlarda, çalışan başına ayda en az 12 dakika, 

çalışması gerekiyor. Bu sürelerin istisnası 10’dan az çalışanı olan ve az tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde çalışan başına yılda en az 60 dakika iş güvenliği uzmanının çalışması gerekiyor.  

– Devlet memurları iş güvenliği uzmanı olarak görevlendirilir mi? 

– İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununun 8.maddesine göre Kamu kurum ve kuruluşlarında ilgili mevzuata göre çalıştırılan işyeri hekimi veya iş güvenliği uzmanı olma niteliğini haiz personel, gerekli belgeye sahip olmaları şartıyla asli görevlerinin yanında, belirlenen çalışma süresine riayet ederek çalışmakta oldukları kurumda veya ilgili personelin muvafakati ve üst yöneticinin onayı ile diğer kamu kurum ve kuruluşlarında görevlendirilebilecektir. Bu şekilde görevlendirilecek personele, görev yaptığı her saat için (200) gösterge rakamının memur aylık katsayısı ile çarpımı tutarında ilave ödeme, hizmet alan kurum tarafından yapılacaktır.

Apartmanlarda iş güvenliği uzmanı zorunlu mu?

Kapıcı çalıştıran apartmanlar 01.07.2016 tarihinden itibaren  iş güvenliği uzmanı, işyeri hekimi ve işyeri hemşiresi çalıştıracaklar. Kapıcı veya başka bir çalışanı olmayan apartmanların iş güvenliği uzmanı, işyeri hekimi ve işyeri hemşiresi çalıştırma yükümlülüğü bulunmuyor. 

İşyeri hekimi günde kaç saat çalışacak?

a) 10’dan az çalışanı olan ve az tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde çalışan başına yılda en az 25 dakika. 

b) Diğer işyerlerinden: 

– Az tehlikeli sınıfta yer alanlarda, çalışan başına ayda en az 4 dakika. 

– Tehlikeli sınıfta yer alanlarda, çalışan başına ayda en az 6 dakika. 

– Çok tehlikeli sınıfta 

yer alanlarda, çalışan başına ayda en az 8 dakika zaman ayırması 

gerekiyor.

– İşyeri hemşiresi günde kaç saat çalışabilir?  

– 10’dan az çalışanı olan ve az tehlikeli veya tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde çalışan başına yılda en az 35 dakika, 

– Az tehlikeli sınıfta yer alanlarda, çalışan başına ayda en az 6 dakika, 

– Tehlikeli sınıfta yer alanlarda, çalışan başına ayda en az 9 dakika, 

– Çok tehlikeli sınıfta yer alanlarda, çalışan başına 

ayda en az 12 dakika, 

– Diğer sağlık personelinin(hemşirenin) zaman ayırması gerekiyor. 

Zorunluluktan muaf olan sektörler   

Aşağıda belirtilen işyerleri iş güvenliği uzmanı, işyeri hekimi ve işyeri hemşiresi çalıştırmak zorunda değil. Bunlar; 

– Fabrika, bakım merkezi, dikimevi ve benzeri işyerlerindekiler hariç Türk Silahlı Kuvvetleri, genel kolluk kuvvetleri ve Milli İstihbarat Teşkilatı Müsteşarlığının faaliyetleri. 

– Afet ve acil durum birimlerinin müdahale faaliyetleri. 

– Ev hizmetleri. 

– Çalışan istihdam etmeksizin kendi nam ve hesabına mal ve hizmet üretimi yapanlar. 

– Hükümlü ve tutuklulara yönelik infaz hizmetleri sırasında, iyileştirme kapsamında yapılan iş yurdu, eğitim, güvenlik ve meslek edindirme faaliyetleri. 

Yarın: Risk değerlendirmesi nedir?

Güneş Gazetesi – 20.05.2014