Dul ve yetim maaşını kimler alır?

Dul ve yetim maaşına, eş, erkek çocuklar, kız çocukları, anne ve baba belirli koşullar altında hak kazanabiliyor. Eş ve çocukların dul ve yetim maaşına hak kazanma durumlarını  açıklayalım. 
Eşin dul maaşı alabilmesi için sigortalının ölüm tarihinde Medeni Kanuna uygun evlilik bağının bulunması gerekiyor. Hem eşinden, hem de ana ve/veya babasından ölüm aylığına hak kazananlara, tercihine göre eşinden ya da ana ve/veya babasından bağlanacak maaşı/aylığı ödeniyor.
Evliliğin ölüm nedeniyle sona ermesi durumunda sonraki eşinden de aylığa hak kazananlara tercih ettiği aylığı, geliri bağlanıyor. Genellikle yüksek olan aylık tercih ediliyor. Kocasından dolayı dul maaşı alan kadın kendinden başka aylık alan da bulunmuyorsa kadına yüzde 75 oranında aylık bağlanıyor. Başka hak sahibi varsa dul kadına yüzde 50 oranında aylık bağlanıyor.
01.10.2008 öncesi için çalışmayan ve farklı sosyal güvenlik kurumlarından olmak üzere üç kocadan üç maaş uygulaması vardı. Bu uygulama 01.10.2008’de kaldırıldı. Dolayısıyla üç kocadan üç maaş uygulaması  yok. Ancak 01.10.2008 öncesi kazanılmış haklara dokunulmuyor. Bunlar maaşlarını almaya devam ediyorlar.

KIZ ÇOCUKLARI 

Kız çocukları yönünden evli olmaması, sonradan boşanıp dul kalması, sosyal güvenlik kurumlarına tabi bir işte çalışmaması ve gelir/aylık almaması gerekiyor. Başka bir deyimle kız çocukları çalışmıyorsa ve evli değillerse, bu durumu devam ettiği sürece, ölen anne ve babasından aylık bağlanıyor. Yaşları ne olursa olsun evli olmayan, evli olmakla beraber sonradan boşanan veya dul kalan kız çocuklarının, her birine hesaplanan aylığın yüzde  25’i, ödeniyor.
Anne ve babasından ayrı ayrı aylığa hak kazanan çocuklara, yüksek olan aylığın tamamı, az olan aylığın yarısı kendisine ödeniyor.

ERKEK ÇOCUKLARI 

Erkek çocukların yetim maaşına hak kazanabilmesi için  öğrenci değilse 18, öğrenci ise orta öğretime devam ediyorsa 20, yüksek öğrenime devam ediyorsa 25 yaşını doldurmamış olması gerekiyor. Ayrıca 5510 sayılı Kanun kapsamında çalışmaması veya kendi sigortalılığı nedeniyle gelir veya aylık bağlanmamış olması gerekmektedir.
Çalışamayacak durumda malul olan erkek çocuklar için kanunda özel bir düzenleme yapılmıştır. Buna göre  kendi çalışmalarına bağlı olarak herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşundan aylık almamaları koşulu ile yaş şartı dikkate alınmadan malul çocuklar yetim maaşı yönünden hak sahibi sayılıyor.

AYLIK BAĞLAMALAR

Dul ve yetimlere maaş bağlanabilmesi için bunların kendisinden aylık bağlanacak sigortalıyı (eş, anne veya babayı) kasten öldürmemeleri veya öldürmeye teşebbüs etmemeleri gerekiyor. Ayrıca dul ve yetimlerin kendisinden maaş bağlanacak sigortalıyı sürekli iş göremez hale veya malul duruma getirmemesi veya bu kişi tarafından mirasçılıktan çıkarılmamış olması gerekiyor. 
Dul ve yetim aylıklarının bağlanması işlemleri; sigortalı çalışırken ölmüşse en son çalıştığı yerin bağlı olduğu sigorta müdürlüklerince, işten ayrıldıktan sonra ölen sigortalı için  ikamet ettikleri yerdeki sigorta müdürlüklerince işlemleri yapılmaktadır.

Güneş Gazetesi – 24.03.2014