Ücret 20 günden fazla geciktirilirse işçide iş yapmayabilir  

|Posta Gazetesi| |20.05.2011|

Soru: İşverenin tek taraflı işçiyi işten çıkarması ve kıdem tazminatı ödememesi konusunda çok yakınım bir sorusunu sormak istiyorum. İşveren geçtiğimiz Cuma günü, 15 yıldır yanında çalıştığı tüm işçileri kıdem tazminatını ödemeden işten çıkarmış.

Sebep ise; işçiler maaş ve fazla mesaileri zamanında ödenmediği için işyerinin şartelini indirmişler ve işyeri o gün üretim yapamamış. Bana konuyu aktaran yakınım o gün işte değilmiş bu eyleme katılmamış. Ancak o da mağdur olmuş. İşveren, İş Kanununa göre yaptığınız davranış beni haklı çıkarıyor ve kıdem tazminatı ödemeyeceğim diyormuş.

Bazı işçiler avukat tutup kıdem tazminatlarının ödenmesi için dava açıyorlarmış. Bana konuyu aktaran yakınım dava açayım mı diyor.

Ayrıca, kişi bana kıdem tazminatını almak için dava açma süresi var mı diye soruyor. Birileri 1 hafta demiş, ancak kanunda böyle bir süre yok. 10 yıl içinde dava açabilir diye düşünüyorum. İşçilerin işyerinde şartel indirmesi ve bir gün üretim yapılmaması işvereni haklı duruma düşürür mü? Ve kıdem tazminatı ödemeyebilir mi?

Sonuç olarak yakınım bu durumda dava açsın mı? Dava açma süresi nedir?

İmdat TÜRKAY

Cevap: Şayet işveren ücretleri 20 günden fazla geciktirmiş ise, çalışanların bu tür bir eylem yapma hakkı bulunuyor. İşveren bu eylemden dolayı işçileri işten çıkartamaz. Yapılan fesih haksız fesih olup, çalışanların ihbar ve kıdem tazminatının ödenmesi gerekir. Yakınınızın ödenmeyen kıdem tazminatı, ihbar tazminatı, fazla çalışma ücreti ve varsa çalışma süresi içinde kullanmadığı yıllık izin sürelerinin ücretlerinin ödenmesi için dava açmasında yarar var. Önce noterden bir ihtar çekerek belirttiğimiz alacakların tamamının ödenmesini talep etsin. Ödenmemesi halinde dava açsın.  Kıdem tazminatında zamanaşımı süresi 10 yıldır.

Şayet işveren ücret ödemesini 20 günden fazla geciktirmemişse yapılan eylem, işverene haklı nedenle fesih hakkı verdiğinden, kıdem tazminatı alamazlar.

Yaşı bekleyenlere yeni hak yok

Soru: SSK’dan emekli olabilmek için yaşlarının dolmasını bekleyenler sağlık yardımı alamıyorlardı. 6111 sayılı Kanun bu konuda değişiklik getirdi mi? Yaşlarını doldurup emekli olduktan sonra sağlık yardımı alabilecekler mi?

Cömert MERT

Cevap: Emekli olmak için aranan diğer şartları sağlayıp, aylık bağlanması için aranan yaş haddinin dolmasını bekleyenlere 6111 sayılı yasa ile getirilen bir hak yok. Maalesef sağlık yardımını gelir durumlarına göre, prim ödemeden veya prim ödeyerek alabilecekler. Yaş haddini doldurup emekli oldukları tarihten itibaren de sağlık yardımı almaya başlayacaklar.

İki doğumunuzu borçlanabilirsiniz

Soru: 1988 de sigortalı çalışmaya başladım. 1992,1988 ve 2000 doğumlu 3 çocuk annesiyim. Kaç yaşında emekli olabilirim? Çocuklardan yararlanabilir miyim?

Mintaze BIYIKLI/ KARABÜK

Cevap: En fazla iki doğum için borçlanma yapılabiliyor. İki doğumunuz için borçlanma yaparak toplam 1440 gün kazanabilirsiniz. Emekli olabilmek için toplam olarak en az 3600 gün prim ödemeniz gerekiyor. Hangi tarihte emekli olabileceğinizi hesaplayabilmek için doğum tarihinizi ve prim ödeme gün sayınızı bilmememiz gerekiyor. Bu bilgileri gönderdiğinizde hangi tarihte emekli olacağınızı hesaplarız. 

2022 den aylık bağlatmak için kimsesiz ve muhtaç olmak gerekiyor

Soru: Babam yıllardır 2022 den maaş alıyordu. Bu ay başına kadar. 1998 dede pancar ekmişti ve fabrikada kaydı vardı. Fakat Bağ-Kura kayıtlı bile değildi. Tarım Bağ-Kurna gittik ve emekli olabilir mi? diye sorduk. Ve önce 2022 den maaş aldığını gördüler. SGK Ankara ile görüşün, geriye dönük 2022 den aldığı maaşı geri  almazlarsa, öyle başvuru yapın dediler. Bizde Ankara sosyal yardımlar daire başkanlığına sordum. Ve anında 2022 maaşı kesildi. 1988 de SSK’lı 78 gün çalışmış diye 10.200 TL de yersiz ödeme diye ceza geldi. Bizde ceza geldi, 2022 maaşı da kesildi diye Tarım Bağ-Kuruna başvurduk. 1 Mayıs 1998 den itibaren Tarım Bağ-Kuruna kayıt yapıldı. Fakat yapılandırmada ödeyeceği para 19.000 TL. Bu parayı da ödeme imkânı yok. Babam gelen cezayı ödemek zorunda kalır mı? Tekrardan 2022 den özürlülük maaşına bağlanması için nasıl bir yol izlemeliyiz?

Orçun ÜNVER

Cevap: 2022 sayılı yasaya göre, aylık bağlanması için 65 yaşını doldurmuş olmak, kimsesiz ve muhtaç olmak gerekiyor. Babanız bu şartlara sahip gibi başvuru yaparak aylık bağlatmış. Oysa pancar ekerek, ürettiği pancarı satıyormuş. Yani tarımsal faaliyette bulunduğundan muhtaçlık durumu yokmuş. Kurum bu durumu tespit ettiğinde 2022 den aldığı aylığı kesmiş. Yersiz ödenen aylıkları da geri istemiş. Bu durum tamamen yasadan kaynaklanıyor. Babanızın gayrimenkulü ve mal varlığı yoksa, almış olduğu aylıklarla geçimini sağladığı ve sebepsiz zenginleşmesi olmadığı iddiası ile dava açar ve mahkemede sebepsiz zenginleşme olmadığını kanıtlarda yersiz ödendiği gerekçesi ile istenen tutarı ödemeyebilir.

Babanızın pancar satışlarından Bağ-Kura prim kesintisi yapılmış olduğundan, başvuru üzerine 1 Mayıs 1998 den Bağ-Kur tescilini yaparak, tahakkuk eden prim borcunu yapılandırmışlar. Bu babanız için bir fırsat yaklaşık 13 yıl gün kazanıyor. Askerliğini de borçlanıp prim ödemesini 15 tam yıla tamamlayarak emekli olabilir. 

İstenen tün borçları sildirerek tekrar başa dönüp, 2022 den aylık bağlatması gibi bir durum olmaz.

Prim yeterli 49 yaşın dolmasını bekleyeceksiniz

Soru: 1970 doğumluyum, 1 Nisan 1986  tarihinde SSK lı oldum. Bugüne kadar 6988 gün prim ödemem var. Ne zaman emekli olabilirim?  Bir de benim SSK girişim askerden önce. Yani 1990 yılında askere gittim. Askerlik borcu çıkar mı?

Adem ÇETİNALP

Cevap: Emekli olmak için; 25 yıl sigortalılık süresi, 5300 gün prim ödeme ve 49 yaş şartlarına tabisiniz. Prim ödemeniz yeterli olduğundan bundan sonra prim ödemeseniz de, 2019 da 49 yaşınızı dolduracağınız tarihte emekli olabilirsiniz.   Askerliğinizi sigorta başlangıç tarihinden sonra yaptığından, askerlik borçlanması sadece primi artırır, emeklilik şartlarını değiştirmez. Bu açıdan borçlanmanıza gerek yok.

48 yaşınızı dolduruyorsanız emekli olabilirsiniz

Soru: SSK başlangıcım 1 Ocak 1981 olup, 28 Şubat 1984 de bitmiş olup toplam 749 gün prim ödemem var. Bağ-Kur başlangıç tarihim 15 Mart 1987 olup, halen devam etmektedir. Ne zaman emekli olabilirim?

Safa ÖZDEMİR

Cevap: Emekli olmak için, 25 tam yıl prim ödeme ve 48 yaş şartlarına tabisiniz. Prim ödemeniz yeterli olduğundan, 48 yaşınızı doldurmuşsanız istediğiniz zaman emekli olabilirsiniz. Doldurmuyorsanız 48 yaşınızı dolduracağınız zaman emekli olabilirsiniz.

Anneniz 450 günle emekli olamaz

Soru: Annem 1943 doğumlu. 1981 yılında 450 gün ödenmiş Bağ-Kur primi var. Acaba annemin emekli olma durumu olabilir mi?

 İlhan İŞÇİ

Cevap: Annenizin 450 gün primle emekli olma şansı yok. Ancak 1981 den beri ödemediği birikmiş Bağ-Kur prim borcu varsa, prim borcunu Torba Yasadan yararlanarak ödeyebilir. Annenizin emekli olması için, en az 15 tam yıl(5400 gün) prim ödemiş olması gerekiyor.