İşsizlikte çift hane kalıcı mı?

2014’ün haziran ayından beri çift hanede seyreden işsizliğin son verilerin alındığı Kasım 2014’te de yatay seyrettiğini, yani çift hanede kaldığını ortaya koyuyor. Her ne kadar 2015 yılında Türkiye ekonomisinin daha iyi durumda olacağı düşünülse de, yakın zamanda işsizlikte önemli bir iyileşme beklemek mümkün görünmüyor.

Küresel ekonomik krizin de etkisiyle Ocak 2011’de Türkiye işgücü piyasasında işsizlikte yüzde 11.1 seviyesi görülmüştü. Söz konusu tarihten bu yana, en yüksek işsizlik oranı 2014 yılı Kasım ayı itibariyle kaydedildi. TÜİK verilerine göre; Kasım ayında 15 yaş üzeri nüfusta 3 milyon 96 bin kişi iş aradığı halde bulamadı. Üstelik işsizlik baskısı, kadınlar ve gençler gibi bazı gruplar için çok daha büyük bir tehdit oluşturmakta.

Genç işsizlik artışı

Ekonomik durgunluk dönemlerinde işgücü piyasasında artan işsizlik baskısından ilk etkilenenler arasında gençler var. Gerek iş tecrübelerinin yetersiz oluşu, gerekse nasıl iş arayacaklarını tam olarak bilememeleri gibi nedenlerle gençler, işgücü piyasasında dezavantajlı gruplar arasında yer alıyorlar. Öyle ki, Türkiye’de genç işsizliği oranı, yukarıdaki tablodan da görüleceği üzere, genel işsizlik oranlarının neredeyse iki katı düzeyinde. Bununla birlikte, genel işsizlik oranına benzer şekilde genç işsizliği de Ocak 2011’den bu yana en yüksek düzeye ulaşmış durumda. Genç işsizliğinin bir önceki yıla göre 2; bir önceki aya göre 0.2 puan yükselmiş olduğu görülüyor.

Türkiye işgücü piyasasının en temel yapısal problemlerinden biri, her yıl işgücü piyasasına ilk kez giren yaklaşık 1 milyon genç için yeni istihdam alanları yaratamıyor olmak. Avrupa’nın en genç nüfusuna sahip Türkiye’nin mevcut işsizlik oranının sabit kalması için bile yaklaşık yüzde 4’ün üzerinde (yüzde 4- 5 arasında) büyüme potansiyelini yakalaması gerekiyor. Dolayısıyla, işgücü piyasasına ilk kez giren gençleri de işgücü piyasasına katabilmek ve iş sahibi yapabilmek için daha büyük ekonomik büyümeye performansına ihtiyaç olduğu açık.

Kasım ayı da dahil olmak üzere son 5 aydır devam eden istihdam azalışı, büyük olasılıkla Aralık ayında da devam edecek ve Aralık ayı itibariyle işsizlikte görülen yatay seyir sürecek. Bu tahmin gerçekleşirse, 2014 yılı işsizlik oranı çift hanede kalabilir.

Niteliksiz elemana hücum

İşkur tarafından açıklanan Türkiye ve 81 İl İşgücü Piyasası Talep araştırması sonuçlarına göre;İstanbul, Ankara ve İzmir gibi büyük şehirlerde işverenler en çok niteliksiz işlerde eleman arıyorlar. 

2014 yılında İstanbul ili için 495 bin 528 kişilik açık iş alınmış. Beden işçisi (genel), 147 bin 56 açık işle ilk sırada yer alırken; ikinci sırada 40 bin 467 açık işle temizlik görevlisi; üçüncü sırada ise 20 bin 985 açık işle güvenlik görevlisi pozisyonu bulunuyor. İstanbul’da en çok açık işin olduğu diğer iş pozisyonları ise büro memuru, satış danışmanı, çağrı merkezi müşteri temsilcisi, reyon görevlisi, kasiyer, beden işçisi (temizlik) ve şoför- yük taşıma şeklinde sıralanıyor.

Ankara ilinde 2014 yılı için alınan açık sayısı 101 bin 893. Beden işçisi (genel), 19 bin 489 kişilik açık işle ilk sırada yer alırken, 16 bin 775 kişilik açık iş sayısıyla ikinci sırada temizlik görevlisi pozisyonu bulunuyor. Üçüncü sırada ise 5 bin 743 açık işle reyon görevlisi geliyor. Bunları sırasıyla güvenlik görevlisi, satış danışmanı, büro memuru (genel), çağrı merkezi müşteri temsilcisi, kasiyer, garson (servis elemanı) ve sekreter gibi iş pozisyonları takip ediyor.

İzmir ilinde ise 127 bin 126 kişilik açık iş var. İzmir’de de İstanbul ve Ankara’ya benzer şekilde ilk sırada 40 bin 698 açık işle beden işçisi (genel) var.

Bununla birlikte, 6 bin 300 açık işle temizlik görevlisi pozisyonu ikinci sırada ve 4 bin 970 açık işle beden işçisi (temizlik) pozisyonu üçüncü sırada geliyor. İzmir’de eleman açığı olan diğer iş pozisyonları ise makineci (dikiş), güvenlik görevlisi, satış danışmanı, çağrı merkezi müşteri temsilcisi, garson, veri giriş kontrol işletmeni, seyahat servis elemanı şeklinde sıralanıyor.