Yeni ‘asgari ücret’ neleri değiştirecek?

Yeni yılda asgari ücret değişti. Asgari ücretle birlikte işsizlik maaşının miktarı ve gelir testi oranları da farklılaştı. Ayrıca prime esas kazanç alt sınırı, asgari geçim indirimi, idari para cezaları da değişime uğradı

Asgari ücret salı günü açıklandı. 2015’in ilk altı ayında asgari ücret brüt 1.201 TL, net 949 TL olacak. İkinci altı ay ise brüt 1.273 TL, net 1.000 TL olarak uygulanacak.

Asgari ücret 2015’in ilk altı ayında yüzde 6, ikinci altı ayında yüzde 6 olmak üzere toplamda yıllık yüzde 12.4 artmış oldu. Artış işçiyi de, işvereni de mutlu etmedi. Her iki tarafta kendi cephesinden konuya ilişkin eleştirilerini sürdürüyor. Fakat asıl önemli olan asgari ücretin miktarından çok, asgari ücretle çalışan kişi oranı. Türkiye’de yaklaşık iki kişiden birisi asgari ücretle çalışıyor. Dolayısıyla asgari ücret yalnızca bir gösterge rakamı değil, pek çok ailenin geçimini sürdürmek zorunda olduğu bir ücret konumunda.

Asgari ücretin çalışma hayatı açısından önemi büyük. Çalışma hayatında pek çok parametre asgari ücrete endeksli. Prime esas kazanç alt sınırından, işsizlik maaşı alt ve üst sınırına, asgari geçim indiriminden idari para cezalarına kadar pek çok noktada asgari ücret üzerinden hesaplama yapılıyor. Dolayısıyla asgari ücret değişince pek çok konuda rakamlar da değişiklik gösterdi. İşte değişen rakamlardan bazıları…

Asgari ücret değişince ilk olarak çalışanların eline geçen net ücret değişiyor. Diğer yandan geçtiğimiz yıldan itibaren asgari ücret 16 yaş altı ve üstü çalışanlar için ayrım gözetilmeksizin tek bir rakam olarak belirleniyor. Dolayısıyla bütün ülkede geçerli tüm çalışanlar için yaş fark etmeksizin tek bir asgari ücret söz konusu. Bir tek istisna kapıcılar için var.

Kapıcılar için 1.021 TL oldu!

Kapıcılardan gelir vergisi ve damga vergisi kesintisi yapılmadığı için 2015’in ilk altı ayında kapıcıların eline geçen asgari ücret 1.021,27 TL olacak. Asgari ücretlilerden her ay 9,12 TL’nin damga vergisi adı altında kesilmesi anlaşılır değil. Bu yıl asgari ücret tartışmalarının belki de en önemli noktası asgari ücretin vergi dışı bırakılmasıydı. İşçi kanadı bu konuda taleplerini net bir dille ifade etti. Fakat ne yazık ki bu konuda işçileri sevindirecek bir haber gelmedi. Belki de damga vergisinin kaldırılması asgari ücretin vergi dışı bırakılmasının ilk adımı olabilir. Asgari ücret üzerinden alınan vergilerin azaltılması ve hatta kaldırılması gerekiyor. Asgari ücretle çalışan pek çok kişi vergi yükünün altında eziliyor.

Prime esas kazançta alt sınır 1.201 TL

Asgari ücret değişince, SGK’ya bir işçi için bildirilebilecek prime esas kazanç alt ve üst limiti de değişti. 1 Ocak 2015’ten itibaren SGK’ya bildirilecek prime esas kazanç alt limiti 1.201,5 TL oldu. Bununla beraber prime esas kazanç üst limiti de değişti. 1 Ocak 2015 ila 30 Haziran 2015 dönemi için SGK’ya bir işçi için en fazla 7.809,75 TL prime esas kazanç üzerinden bildirilebilecek. Prime esas kazanç alt limitinin yükselmesi isteğe bağlı sigortalıların, doğum, askerlik, avukatlık stajı ve yurtdışı borçlanması yapacak kişilerin ve kısmi süreli istihdam edilenlerin ödeyecekleri prim miktarını da değiştirdi. Yurtdışı borçlanması yapacak bir kişi 2015’in ilk altı ayında borçlanacağı her bir gün için en az 12,8 TL, en fazla 83,3 TL ödeme yapacak.

Bağ-Kur’lunun primi yükseldi

Bağ-Kur’lu olup kendi primini kendisi ödeyen kişiler 2015’in ilk altı ayında aylık en düşük 414,5 TL prim ödeyecekler. Primini yüksekten ödeyip emekliliğinde daha yüksek aylık almak isteyen bir Bağ-Kur’lu ise en fazla 2.694 TL prim ödeyebilecek. Tarım Bağ-Kur’lu olarak sigortalı olan kişiler ise 2015’in ilk altı ayında aylık en düşük 303,98 TL, en yüksek ise 1.975,87 TL prim ödeyecekler.

Gelir testi limiti arttı

Asgari ücret yükselince gelir testi limitleri de değişti. 1 Ocak 2012’den beri uygulamada olan zorunlu genel sağlık sigortası uyarınca, genel sağlık sigortalısı olmayanlar, genel sağlık sigortalısı bir kişinin bakmakla yükümlü olduğu kişi statüsünde bulunmayanlar veya bu statüsü sona erenler gelir testi yaptırmak zorundalar. Bu durumdaki kişiler gelir testi yaptırmak ve gelir testi sonrası belirlenen prim miktarını ödeyerek genel sağlık sigortasından yararlanmak mümkün.

Gelir testindeki kriterler doğrudan asgari ücrete endeksli. Asgari ücret artınca gelir testindeki limitlerde değişti. Buna göre, 1 Ocak 2015 ila 30 Haziran 2015 dönemi için gelir testindeki limitler aşağıdaki gibidir.

Asgari ücretin üçte birinden daha az geliri olanlar adına genel sağlık sigortası primi devlet tarafından ödeniyor. Yani bu kişiler ücretsiz olarak sağlık hizmetlerinden yararlanabiliyorlar. Yaşadığı hane içerisinde kişi başına düşen gelir asgari ücretin 3’te biri ila asgari ücret arasında olanlar 2015’in ilk altı ayında aylık 48,06 TL, asgari ücret ila asgari ücretin iki katı arasında olanlar aylık 144,18 TL ve asgari ücretin iki katından yüksek olanlar aylık 288,36 TL prim ödeyerek sağlık hizmetlerinden faydalanabilecekler.

İdari para cezaları yükseldi

Asgari ücretin artması ile birlikte asgari ücrete endeksli idari para cezaları da arttı. Örneğin sigortalı işe giriş bildirgesini SGK’ya zamanında vermeyen bir işveren 1 Ocak 2015 ila 30 Haziran 2015 arasında 1.201,5 TL idari para cezası ile karşılaşacak. İşyeri esas alınmak suretiyle sigortalı işe giriş bildirgesinin verilmediğine ilişkin ilk tespitin ardından, bir yıl içinde tekrar bildirge verilmediğinin anlaşılması halinde bu kez idari para cezası 6.007,5 TL’ye yükselecek.

İşsizlik maaşı 953 TL’ye çıktı

Asgari ücret değişince işsizlik sigortasından alınabilecek en düşük maaş miktarı da arttı. İşsizlik maaşı, işsiz kalan kişinin son dört aylık prime esas kazançları dikkate alınarak hesaplanan günlük ortalama brüt kazancının yüzde 40’ıdır. Fakat işsiz kalan kişinin maaşı ne kadar yüksek olursa olsun alacağı işsizlik maaşı asgari ücretin brüt tutarının yüzde 80’ini geçemez. İşte asgari ücrete endeksli bu hesaplama dolayısıyla 2015 yılının ilk altı ayı süresince işsizlik sigortasından alınabilecek en düşük işsizlik maaşı aylık 476,95 TL olacak. İşsizlik maaşının üst sınırı ise aynı dönem için 953,9 TL olarak uygulanacak. Yani işsiz kalıp işsizlik sigortasından maaş alacak bir kişi maaşı ne kadar yüksek olursa olsun 2015’in ilk altı ayı boyunca en fazla 953.9 TL işsizlik maaşı alabilecek.

 
Milliyet Gazetesi – 04.01.2015