15 Yıllık Sigortalının Kıdem Tazminatı Almasında İnce Nokta

|Hürriyet Gazetesi| |18.12.2010|

HAFTA sonunda, bir alış-veriş merkezinde yeni açılan bir mağazayı dolaşıyordum.

Görevlilerden biri beni tanıyıp yaklaştı;

– Sizi daha önce çalıştığım mağazadan biliyorum. Oradan ayrıldım, bu mağazada da çok kaliteli mallar var. 20 yıllık hizmetim vardı. Bir olaya canım sıkıldı ve kıdem tazminatımı da alamadan ayrıldım.

– Aslında, 20 yıllık tazminatını alabilirdin ama geçmiş olsun, artık alamazsın.

– Aman Hocam, bu bizim için büyük para. Aylarca işsiz kaldım ve borçlandım. Hiç mi çıkar bir yol yok?

– Çıkar yolun ne olduğunu geçen yıl Kasım’da yazmıştım. Demek ki gözüne çarpmamış.

– Aman Hocam, nolur bir daha yazın. Bu olayı kimse bilmiyor.

TAZMİNAT HAKKI

Çok kişinin bilmediği bu olayda, ilk sigortalı olduğu tarihten itibaren;

–15 yıl geçen,

–Bu süre içinde en az 3.600 gün prim ödeyen,

sigortalılar, emeklilik için aranan yaş, prim günü ve sigortalılık süresi koşullarından, yaş dışındakileri yerine getirdiklerinde, son çalıştıkları işyerinden (en az bir yıl çalışmış olmak koşuluyla) kıdem tazminatını almak suretiyle ayrılabiliyorlar.

İşçinin, kıdem tazminatı alabilmesi için son işyerinde aralıksız olarak 15 yıl çalışmış olması gerekmiyor.

Toplam sigortalılık süresinin 15 yılı bulması yeterli. Bu durumda, işçinin son çalıştığı işveren, kendi işyerinde çalışılan süreye ait kıdem tazminatını öder.

Örneğin, son 15 yılda o işyerinde 8 yıl süre ile çalışılmışsa, işçiye 8 yıllık kıdem tazminatı ödenir.

AYRILIP BAŞKA İŞE BAŞLAMA

15 yılı dolduranın kıdem tazminatı alabilmesi için, çalıştığı işyerinden ayrılması gerekiyor. Ancak, kıdem tazminatını talep ederken, işverene “Tazminatımı alıp işten ayrılacağım. Ardından da yeni bir iş buldum hemen o işe başlayacağım” demesi halinde, işveren kıdem tazminatını ödemeyebilir (Yarg. 9. HD., 4 Nisan 2006 Tarih ve E.2006/2716, K.2006/8549 sayılı).

Yargıtay’ın kararına göre; işçinin işten ayrıldığı anda iradesinin tespiti önemli. İşçinin, başka bir işyerinde çalışmak için işyerinden ayrıldığı anlaşıldığı takdirde, kıdem tazminatına hak kazanması söz konusu olmuyor. Kuşkusuz, işçi işten ayrıldıktan sonra yeniden çalışması gündeme gelebilir. Anayasal temeli olan çalışma hakkının ortadan kaldırılması söz konusu olamaz.

NE YAPMAK GEREKİYOR?

Talebi üzerine, Sosyal Güvenlik Kurumu’nun ilgili müdürlüğü tarafından, 15 yıl sigortalılık süresi ve 3.600 gün sayısını dolduran sigortalıya, 1475 sayılı İş Kanunu’nun 14. maddesine göre “kıdem tazminatı alabilir” şeklinde bir yazı veriliyor.

Bu belge ile birlikte işverene başvurulmak suretiyle, “kıdem tazminatı” alınabiliyor.

“Ben bunu bilmiyordum. İşten ayrıldım, kıdem tazminatını alabilir miyim?” diye soranlara geçmiş olsun. Alamazlar!..

KIDEM TAZMİNATININ HESABI

Çalışılan her 360 güne (1 yıla) karşılık en son ücretin brüt tutarı kadar kıdem tazminatı ödeniyor. İşçiye sürekli ve düzenli sağlanan ve para ile ölçülebilen menfaatlerin (ikramiye, prim, ikamete tesis edilen daire vb.) aylık tutarının da kıdem tazminatı hesabına esas brüt ücret tutarına ilave edilmesi gerekiyor.

Kıdem tazminatının tavanı 2010 yılı sonuna kadar 2.517 TL. 2011 başında bu tutar biraz artacak. Her yıl itibariyle ödenecek kıdem tazminatı tutarı 2.517 TL’yi aşmadığı sürece gelir vergisine tabi değil. Sadece binde 6 damga vergisine tabi.