I- GİRİŞ

Dünya üzerinde her ticaret bölgesinin sınırları ve kendine has kuralları vardır. Ülkelerin mevzuatları tarafından belirlenen bu kurallara göre ticaret ilişkileri gerçekleştirilir. Bu sınırlarla farklı yönlerden ayrılan serbest bölgeler ise avantajları oldukça fazla olan, hacmi yüksek yerlerdir. Bu bölgeler, serbest ticaret anlaşması olan, ticareti kapsayan bölgelerdir. Böylelikle firmalar ticaret engellerini aşarak, mal ve hizmet ticaretini artırabilirler. Serbest ticaret bölgesi, üye ülkeleri serbest ticaret anlaşması imzalamış olan bir ticaret bloğunu kapsayan bölgedir. Bu tür anlaşmalar, ticaret engellerini, ithalat kotalarını ve tarifelerini azaltmak ve birbirleriyle mal ve hizmet ticaretini artırmak için en az iki ülke arasındaki işbirliğini içermektedir.

Bu çalışmada, serbest bölgede bulunmayan ve yurtiçinde faaliyet gösteren şirketlerin serbest bölgelerde şube açmaları halinde, söz konusu şubelerde defter kayıtlarının döviz cinsinden mi yoksa Türk Lirası cinsinden mi tutulması gerektiği, yasal defterlerin Türk Lirası cinsinden tutulması halinde kur farklarının durumu ile serbest bölgede ifa edilen hizmetler karşılığında elde edilen satış hasılatlarının kurumlar vergisi ve katma değer vergisi (KDV) karşısındaki durumu incelenecektir.

II- SERBEST BÖLGEDE YER ALAN ŞUBEDE FAALİYETTE BULUNAN MÜKELLEFİN KURUMLAR VERGİSİ VE KDV İSTİSNASI İLE DEFTER KAYDI

Serbest bölgelerde sanayi ve ticari faaliyetler için ülkede sağlanandan daha geniş muafiyet ve teşvikler tanınmaktadır. Paydaşlar rahatlıkla bu serbest bölgelere gidip alışveriş yapabilirler. Ancak; serbest bölgelerden alınan mallar bölge dışına çıkarılmak istenildiğinde yasalarda belirtilen yükümlülüklerin gerçekleştirilmesi gerekir. Aynı durum serbest bölgelere gidip ticaret yapmak isteyenler içinde geçerlidir. Bu bölgelere eşya giriş çıkışlarında Serbest Bölge İşlem Formu düzenlenmek zorundadır.

Serbest bölgede şubesi bulunan firmaların bu şubelerden elde ettikleri kazançların vergilendirilmesine yönelik usuller aşağıdaki başlıklar halinde açıklanmıştır.