Yazar: Mahmut ÇOLAK*
I- GİRİŞ
Bu
çalışmamızda sıkça işverenlerce sorulan; sendika yöneticisi seçilen ya da
işyeri temsilcisi olan işçilerin hangi haklara sahip olduğu, sendika yöneticisi
seçilen işçiye hangi işlemin yapılması gerektiği, sözleşmelerinin ne şekilde
bırakılacağı (askıya alınması/işten çıkışı/ücretsiz izin), eksik gün kodunun ne
olacağı, sendika yöneticisi seçilen işçiye kıdem tazminatı ödenmesini zorunluluğu,
sendika yöneticisi seçilen işçinin iş sözleşmesinin sona erip ermeyeceği,
sendika yöneticisi seçilen işçilerin görevlerinin bitmesi durumunda işlerine
geri dönüp dönemeyeceği, kıdem tazminatı alıp almamasının bu durumu değiştirip
değiştirmeyeceği, işyeri temsilcisinin hangi izin haklarına sahip olduğu,
işverenin sendika işyeri temsilcisine hangi durumda izin vermek zorunda olduğu,
sendika işyeri temsilcisi izinlerinin ne şekilde belirlendiği, sendika işyeri
temsilcisinin çalışma yerini değiştirilip değiştirilemeyeceği gibi konular 6356
sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu’nun 8, 23, 24, 27 ve Geçici 5.
maddeleri kapsamında değerlendirilecektir.
II-
SENDİKA YÖNETİCİLERİ İLE İLGİLİ HUSUSLAR
Sendika Yöneticisi; 6356 sayılı Kanun’un 2. maddesinde “yönetici”
Aslında
sendika yöneticisini iki şekilde değerlendirmek mümkündür. O da, sendika
yöneticileri çalıştıkları işyerlerinden ayrılıp iş akdini askıya alabileceği
gibi çalıştıkları işyerlerinden ayrılmayıp çalışmasını sürdürebilir.
Birinci
durumda olanlara profesyonel sendikacı diyebiliriz. Bunlar, sendikal faaliyette
bulunmak üzere işyerinden ayrılan ve bunun karşılığında sendikadan belirlenen
bir tutarda ücret alan kişilerdir.
İkinci
durumda olanlara amatör sendikacı diyebiliriz. Bunlar, sendikalar
faaliyetlerini işyerinden ayrılmadan çalışmaya devam eden kişilerdir.
Sendika yöneticilerinin ücretleri ve bununla ilgili
usul ve esaslar, sendika ve konfederasyonların tüzüklerinde belirlenir.
Sendika veya konfederasyonda yönetici olduğu için
çalıştığı işyerinden ayrılan işçinin iş sözleşmesi askıda kalır.
Yönetici dilerse işten ayrıldığı tarihte iş
sözleşmesini bildirim süresine uymaksızın veya sözleşme süresinin bitimini
beklemeksizin feshederse kıdem tazminatına hak kazanır.
Yönetici, yöneticilik süresi içerisinde iş
sözleşmesini feshederse kıdem tazminatı fesih tarihindeki emsal ücret üzerinden
hesaplanır.
Mevcut işlerinden ayrılarak iş
sözleşmesi askıya alınan sendika yöneticileri hakkında 5510 sayılı Kanun’un 4.
maddesinin ikinci fıkrası hükmünde yer alan “birinci fıkranın (a) bendi
gereği sigortalı sayılanlara ilişkin hükümler işçi sendikaları ve
konfederasyonları ile sendika şubelerinin başkanlıkları ve yönetim kurullarına
seçilenler hakkında da uygulanmaktadır” hükmü çerçevesinde sendika ve
konfederasyon yönetim kuruluna seçilen sendika yöneticileri,
sendika/konfederasyon tarafından 4/1-a (SSK) kapsamında bildirimi yapılacak,
mevcut işyerinden ise herhangi bir bildirim yapılmayacak, sadece yöneticilik
görevinde bulunduğu sürece iş sözleşmesi askıda kalacaktır.
İşyerlerinden
ayrılmadan bu görevlerini sürdürenler işyerlerindeki çalışmalarından dolayı
sigortalı sayıldıklarından bu kapsamdakilerin bildirimlerinin çalıştıkları
işyerleri tarafından yapılmaya devam edilecektir.