I- GİRİŞ

Ücret gelirinin vergilendirilmesinde 7194 sayılı Kanunla 2020 yılından itibaren çok önemli düzenlemeler yapılmıştır. Gerek işverenler gerekse ücretliler tarafından yıl içinde tek veya birden fazla işverenlerden elde ettikleri ücretlerin tevkifata tabi tutulması veya yıllık beyanname verilmesi gereken ücret gelirinin tespitinde yıl içinde bazı hususları bilinmesi ve tespiti önemli bulunmaktadır. Yıl içinde tek veya birden fazla işverenden ücret elde eden ücretlilerin işveren değişikliği durumunda; kümülatif ücret matrahının hesaplanması, vergi tevkifatının hesaplanması, vergi tarifesinin sıfırlanıp yeni matrah üzerinden verginin hesaplanması veya matrahın toplanması ve verginin toplam matraha uygulanması gibi işverenler ve çalışanları ilgilendiren birçok unsurun dikkate alınması gerekmektedir. Artık ücretin kesinti suretiyle vergilendirilmesinde ve yıllık beyanında tek veya birden fazla işverenden ücret alınmasında bir ayırım olmaksızın beyanname verme sınırının aşılması durumunda yıllık gelir vergisi beyannamesi verilmesi gerekmektedir. Ücretlilerin yılsonu bazı hesaplamaları yapabilmesi için yıl içinde hangi işverenden hangi tutarda ücret aldıkları ile tek veya birden fazla işverenden aldıkları kümülatif ücret matrahı ve kesilen vergi tutarını takip etmeleri gerekmektedir.

II- ÜCRETİN VERGİLENDİRİLMESİNDE YAPILAN DEĞİŞİKLİKLERE GENEL BİR BAKIŞ

Aralık/2019 tarihinde TBMM’de kabul edilen 7194 sayılı Kanunla işveren ve çalışan kitleyi ilgilendiren ücret ödemelerinin vergilendirilmesi konusunda kapsamlı değişiklikler yapılmıştır. Ayrıca, Vergi İdaresi tarafından Mayıs/2020 tarihinde yayımlanan 311 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği ile kamu veya özel sektördeki işverenler tarafından çalışanlara ödenen ücret ve ücret kapsamındaki ödemelerin yıl içinde tevkif suretiyle vergilendirilmesinde tek işveren veya birden fazla işverenin kapsamı net olarak belirlenmiş ve de çalışanların işveren değişikliğinde vergi tevkifatının nasıl yapılacağına açıklık getirilmiştir. Böylece, özellikle özel sektör firmalarında CEO, genel müdür, tepe yönetici, üst yönetici, yönetim kurulu üyesi ve yüksek düzeyde ücret geliri elde edenlerin tek işverenden veya birden fazla işverenden ücret almalarına göre belirlenen beyanname verme sınırını aşan tutarlar için yıllık gelir vergisi beyannamesi verilmesi konusunda yeni düzenlemeler hayata geçirilmiştir.

193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun 1. maddesinde vergi hukukunda yer alan kaynak kuramından hareketle gelirin tanımı yapılmış ve yedi gelir unsurunun vergiye tabi olacağı belirtilmiştir. Anılan maddeye göre gelir, bir gerçek kişinin bir takvim yılı içinde elde ettiği kazanç ve iratların safi tutarıdır. Gelir vergisine tabi yedi gelir unsurundan biri olan ücret ise iktisattaki dört üretim unsurundan biri olan emeğin karşılığıdır.  1982 Anayasası’nın 55. maddesine göre ücret, emeğin karşılığıdır. 4857 sayılı İş Kanunu’nun 32. maddesi uyarınca ücret; bir kimseye bir iş karşılığında işveren veya üçüncü kişiler sağlanan ve para ile ödenen tutardır. Gelir Vergisi Kanunu’nun 61. maddesine göre ücret, işverene tabi ve belirli bir iş yerine bağlı olarak çalışanlara hizmet karşılığı verilen para ve ayınlar ile sağlanan ve para ile temsil edilebilen menfaatlerdir. Gerçek kişilerin bir takvim yılı içinde elde etmiş oldukları ücret gelirleri gelir vergisine tabidir. Ücret, bedensel ya da zihinsel bir emek karşılığında işverenden elde edilen hasılayı ifade eder. Bu hasıla para şeklinde olabileceği gibi ayni veya para ile temsil edilebilen menfaat şeklinde de olabilir. Ücretin ödenek, tazminat, kasa tazminatı, tahsisat, zam, avans, aidat, huzur hakkı, prim, ikramiye, gider karşılığı veya başka adlar altında ödenmiş olması veya bir ortaklık ilişkisi niteliğinde olmamak şartı ile kazancın belli bir yüzdesi şeklinde tayin edilmiş bulunması ücretin niteliğini değiştirmemektedir.

7194 sayılı Kanunla yapılan düzenleme öncesinde tek işverenden tevkif suretiyle elde edilen ücret gelirinin tutarı ne olursa olsun yıllık beyanname ile beyan edilmemekteyken, yapılan değişiklikle, tek işverenden alınan ve tevkif suretiyle vergilendirilmiş ücret tutarının, yıllık olarak belirlenen tutarı aşması durumunda yıllık beyanname ile beyan edilmesi gerekmektedir. Birden fazla işverenden alınan ücretler için de bu düzenlemeye paralel düzenleme yapılmış ve birden fazla işverenden tevkifata tabi ücret almakla beraber, birden sonraki işverenden alınan ücretlerinin toplamı, belirlenen limiti aşması durumunda, tamamı tevkif suretiyle vergilendirilmiş ücretler için yıllık beyanname verilmesi gerekmektedir. Sporcuların ve spor hakemlerinin vergilendirilmesinde de yıllık olarak belirlenen tutarı aşan tevkifata tabi ücret gelirleri için yıllık beyanname verilmesi yönünde düzenleme yapılmıştır. Ücretliler açısından hangi durumlarda tek işverenden veya birden fazla işverenden ücret alındığı konusunda ise Vergi İdaresi tarafından yayımlanan ikincil mevzuat düzenlemesiyle konuya açıklık getirilmiştir.