Kooperatiflerin Denetim Sistemine Getirilen Yenilikler

[responsivevoice_button voice="Turkish Male" buttontext="Makaleyi Sesli Dinle"]

Yazar: Seçkin CENKIŞ*

Yaklaşım / Ocak 2022 / Sayı: 349

I- GİRİŞ

Ortaklarının ihtiyaçlarını karşılamak üzere karşılıklı yardımlaşma ve dayanışma anlayışı çerçevesinde bir araya gelerek oluşturulan kooperatifler, belli bir büyüklüğe ulaştıklarında, ortakların tamamının kooperatif faaliyetlerinin ve muhasebe işlemlerini takip edebilmeleri mümkün olamamaktadır. Bu sebeple kooperatifin işlemlerini ve yöneticilerin faaliyetlerini ortaklar adına denetlemek üzere belli mekanizmalar geliştirilmiştir.

Ortaklardan aldığı yetki ile kooperatifleri denetleyen bir organ olan denetim kurulu veya denetçiler, Kanun ve anasözleşme ile kendilerine verilen görevlerini yerine getirirken bazı durumlarda etkili sonuçlar elde ederlerken bazen kendisinden beklenen denetim faaliyetini yerine getirememektedirler.

Kooperatifin başarılı olması, ortakların menfaatlerinin korunması, yanlışlık yapma eğiliminin azalması, işlemlerin mevzuata uygun yürütülmesi ve eksikliklerin giderilmesi gibi pek çok işlevi olan denetim konusunda, mevzuatımızda yapılan değişiklik ile organ olarak görev yapan denetim kurulunun yanı sıra belli büyüklüğe ulaşan kooperatifler için dış denetim de öngörülmüştür.

II- KOOPERATİFLERDE ORGAN OLARAK GÖREV YAPAN DENETÇİLERE İLİŞKİN YENİLİKLER

1163 sayılı Kooperatifler Kanunu’na göre denetçiler kendilerini bu göreve getiren kooperatif genel kurulu namına, kooperatifin bütün işlem ve hesaplarını tetkik etmek, incelemek yetkisine sahiptirler. Denetçiler, yaptıkları inceleme sonucunda buldukları noksan ve hataların giderilmesi için gerekli tedbirleri almak üzere ilgili makam ve organlara haber vermek durumundadırlar.

Kooperatiflerde denetçiler ve yedekleri genel kurul tarafından seçilmekte ve denetçilerin ile yedeklerinin kooperatif ortaklarından olmaları şartı bulunmamaktadır. Genel kurul, denetleme organı olarak görev yapmak üzere en fazla dört yıl için en az bir veya daha fazla denetçi seçmektedir.

Ortakların menfaatlerinin korunması ve kooperatiflerin yanlışlık yapmaması bakımından denetçilerin yerine getirmekle yükümlü oldukları görevler büyük önem taşımaktadır. Bu nedenle kooperatifi denetlemek üzere seçilecek denetçilerin belli bazı özellikleri taşıması gereklidir.

Denetim kurulu üyelerinde aranan şartlar Kooperatifler Kanunu’nun 65. maddesinin yedinci fıkrası hükmü gereği, yine aynı Kanun’un 56. maddesinin birinci fıkrasının (1) ve (3) numaralı bentlerinde yer alan hükümlerde belirlenmiştir. Buna göre denetçiliğe seçilecek kimselerde;

• Türk vatandaşı olmak,

• Devletin güvenliğine karşı suçlar, Anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlar, zimmet, irtikâp, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, güveni kötüye kullanma, hileli iflas, ihaleye fesat karıştırma, edimin ifasına fesat karıştırma, suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini aklama veya kaçakçılık suçlarından ya da Kooperatifler Kanunu hükümlerine göre mahkûm olmamak

şartları aranacaktır.

Yukarıdaki şartlara ilaveten, Bakanlık tarafından hazırlanan örnek anasözleşmelerle de denetçiler için bazı şartlar getirilmiştir. Kooperatifler tarafından kabul edilen anasözleşmelere göre bunları görebilmek mümkündür.

Yazının Tamamı İçin Abone Olun