Yazar: Salih ÇALAL*

E-Yaklaşım / Mart 2023 / Sayı: 363

I- GİRİŞ

6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu şirketlere, geniş bir tür değiştirme serbestisi ve tür seçme özgürlüğü sağlamaktadır. Farklı bir anlatımla, bir şirket hukuki şeklini değiştirebilir ve yeni türe dönüştürülen şirket eskisinin devamıdır. Tür değiştirmede, yeni türün kuruluşuna ilişkin hükümler geçerli olur ve bilindiği üzere, sermaye şirketleri için 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu, adi şirketler içinse 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu hükümleri uygulanmaktadır.

Sermaye şirketinin şahıs işletmesine dönüşümünün ticaret siciline tescilinden sonra işletme hesabı esasına göre defter tutup tutulmaması, işletme hesabı esasına göre defter tutulması durumunda Ba-Bs formu verme zorunluluğunun ne zaman sona ereceği, ayrıca Katma Değer Vergisi Kanunu ve Gelir Vergisi Kanunu açısından yükümlülüklerin neler olduğuna yönelik hususlar yazımızı içerisinde açıklanacaktır.

II- SERMAYE ŞİRKETİNİN ŞAHIS İŞLETMESİNE DÖNÜŞTÜRÜLMESİNDE VERGİSEL UYGULAMALAR

Bir ticaret şirketinin bir ticari işletmeye dönüştürülebilmesi için, söz konusu ticaret şirketinin paylarının tümü, ticari işletmeyi işletecek kişi veya kişiler tarafından devralınmalı ve ticari işletme bu kişi veya kişiler adına ticaret siciline tescil ve ilan edilmelidir. Esasen, 6102 sayılı Kanun açısından sermaye şirketlerinin şahıs işletmesine tür değişikliği yapılarak dönüştürülmesi mümkün değildir. Çünkü değiştirilecek türün neler olabileceği sayma yöntemiyle belirlenmiştir. Buna göre, sermaye şirketi tasfiye edilerek şahıs işletmesi kurulabilir.

A- SERMAYE ŞİRKETİNİN ŞAHIS İŞLETMESİNE DÖNÜŞTÜRÜLMESİNDE KURUMLAR VERGİSİ KANUNU UYGULAMASI

6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun 124. maddesinin birinci fıkrasında, kollektif, komandit, anonim ve limited şirketler ile kooperatiflerin ticaret şirketi olduğu belirtilmiş aynı maddenin ikinci fıkrasında ise kollektif ve komandit şirketin şahıs; anonim, limited ve sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketin ise sermaye şirketi olduğu hükme bağlanmıştır.

Aynı Kanun’un;

• 180. maddesinde, “(1) Bir şirket hukuki şeklini değiştirebilir. Yeni türe dönüştürülen şirket eskisinin devamıdır.”,

– 181. maddesinde,“(1) a) Bir sermaye şirketi;

1. Başka türde bir sermaye şirketine;

2. Bir kooperatife;

…

dönüşebilir.”,