Yazar: Hasan Basri CAN*

E-Yaklaşım / Mart 2023 / Sayı: 363

I- GİRİŞ

Bilindiği üzere toprağın, bulunduğu yerde, doğal fonksiyonlarını sürdürebilmesinin sağlanması amacıyla korunması esastır. Araziyi kullananlar, toprağın ekolojik, bitkisel üretim, sosyo-ekonomik ve endüstriyel işlevlerinin tamamen, kısmen veya geçici olarak bozulmaması amacıyla mevzuatın öngördüğü tedbirleri almakla yükümlüdür. Bu doğrultuda, tarımsal üretime açık ve uygun olan veya imar ya da ıslah edilerek tarımsal üretim yapılmaya uygun hale getirilebilen arazilere tarım arazisi adı verilir. Bir başka deyişle tarım arazileri, toprak, topografya ve iklimsel özellikleri tarımsal üretim için uygun olup, hâlihazırda tarımsal üretim yapılan veya yapılmaya uygun olan veya imar, ihya, ıslah edilerek tarımsal üretim yapılmaya uygun hale dönüştürülebilen arazilerdir. Söz konusu yerler; narenciye, tarla, bahçe, zeytinlik, türüne göre arazi tarım işletmeciliği, yetiştiriciliği ve kullanımı bakımından bölgeden bölgeye ülkeden ülkeye tarımsal faaliyetlerde değişim göstermektedir.

5403 sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu uyarınca tarımsal arazilerin devri konusunda mirasçılara birtakım muafiyetler tanınmıştır. Ancak, ilgili tapu müdürlükleri arasında muafiyet bakımından, tarımsal arazilerin mülkiyetinin bir kısmının mı yoksa tamamının mı devredilmesi gerektiği hususunda uygulama farklılıkları bulunmakla birlikte, yürürlükteki mevzuat ile Tarım ve Orman Bakanlığı’nın anılan konu hakkındaki görüşleri tereddüt yaşanan hususlara açıklık getirmektedir.

II- TARIMSAL ARAZİLERİN MİRASÇILARA DEVRİ

Tarım arazileri; doğal özellikleri ve ülke tarımındaki önemine göre, nitelikleri Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından belirlenen mutlak tarım arazileri, özel ürün arazileri, dikili tarım arazileri ve marjinal tarım arazileri olarak sınıflandırılır. Ayrıca Bakanlık tarım arazilerinin korunması, geliştirilmesi ve kullanımı ile ilgili farklı sınıflandırmalar yapabilir. Tarımsal faaliyetin ekonomik olarak yapılabildiği en küçük alana sahip ve daha fazla küçülmemesi gereken yeter büyüklükteki tarımsal arazi parsel büyüklüğü, bölge ve yörelerin toplumsal, ekonomik, ekolojik ve teknik özellikleri gözetilerek, yine Bakanlık tarafından belirlenir.

• Mutlak Tarım Arazisi:

Ülke ya da bölge açısından yerel önemi bulunan, hâlihazırda tarımsal faaliyette kullanılan veya bu amaçla kullanıma elverişli olan arazilere denir.

• Dikili Tarım Arazisi:

Bitki yetiştiriciliği yapılamayan; ancak ağaç, çalı gibi ürünlerin yetiştirildiği arazi çeşidine denir.

• Özel Ürün Arazisi:

Bitki türlerinin tamamına ait tarımın yapılamadığı, fakat özel bitkilerin yetiştiriciliği ile su ürünleri yetiştiriciliğinin ve avcılığının yapılabildiği arazilerdir.

• Marjinal Tarım Arazisi:

Üzerinde yalnızca geleneksel toprak işletmeciliği yapılabilen, verimli olmayan toprak parçalarına denir.

Türkiye’de 77.9 milyon hektar olan arazi varlığının 23.20 milyon hektarını ekilen tarım arazileri oluşturmaktadır(