Yazar: Mustafa ÇOLAK*

E-Yaklaşım / Mart 2023 / Sayı: 363

I- GİRİŞ

Türkiye’de kayıtdışı ekonomiyle mücadele alanında; 2008- 2010, 2011-2013, 2015-2017 ve 2019- 2021 dönemlerine ilişkin 4 farklı eylem planı hazırlanarak uygulanmıştır.

Son olarak, 2022 Yılı Cumhurbaşkanlığı Yıllık Programı kapsamında hazırlanan, 2023-2025 Dönemi Kayıt Dışı Ekonomiyle Mücadele Eylem Planında, 5 temel bileşen altında 44 eyleme yer verilmiştir.

Bu yazımızda yeni eylem planı vesilesiyle dile getirilen önerilere ek olarak yeni önerilerle mücadelenin daha kapsayıcı, kapsamlı ve derinlik kazanması noktasında değerlendirme ve analizlerimize yer verilecektir([1]).

II- KAYITDIŞI EKONOMİYE DÖNÜK ÖNERİ BAŞLIKLARI

A- KAYITDIŞI EKONOMİNİN ÜLKE BAZLI MAKRO ÇERÇEVE RAPORU HAZIRLANMALIDIR

Kayıtdışı ekonomi ile ilgili olarak önlemeye yönelik ortaya konulan orta vadeli planlar, geldiğimiz noktada aynı noktaya işaret etmektedir. Maalesef önlenmeye çalışılan alanla ilgili makro ölçekli bir tespit raporu veya analizin yapılmamış olması, temel bir eksikliğe işaret etmektedir.

Mücadele edilecek alanın bilinmesi ve teşhisi, sorunun çözümünün temel anahtardır.

Öncelikle sorunun tespiti, çözüm başlıkları, süreç analizleri ve sonuç kontrolleri ile süreklilik denetimlerinin yapılması şeklinde bir döngünün benimsenmesi önemli ve gereklidir.

Öncelikli olarak konunun tarafları, ekonomi kurum ve kuruluşları, sivil toplum örgütlenmeleri ve diğer kesimlerin katılımı ile kayıtdışı ekonomi ile mücadeleyi yürütecek kurumsal bir yapı veya bir Konsey örgütlenmesi altında, yasal ve göreve odaklı sürekli bir çalışma ekibi/ekiplerinin kurulması gerekmektedir.

Çalışma ekibinin kayıtdışı ekonomi ile ilgili bilgi toplama, analiz, sentezleme ve tespit aşamalarından sonra, devlet politikasının oluşturulmasını teminen kurumsal bir rapor hazırlanmalı ve bu çerçevede alınacak tedbir paketi üzerinde ortak bir politika geliştirilmelidir.

B- KAYITDIŞI EKONOMİ İLE İLGİLİ BAĞIMSIZ, KURUMSAL BİR YAPI OLUŞTURULMALIDIR

Kayıtdışı ekonomi, özellikle gelişmekte olan ve az gelişmiş ülkeler açısından kronik ve önemli sorunlardan biridir. Kayıtdışı ekonomi mücadelesinde kamu kurumları arasında yaşanan koordinasyonsuzluk ve bu konuya gerçekte hiçbir kurumun tam olarak sahiplenmemesi, çözüm sürecinde önemli aksaklıklara neden olmaktadır.

Her sorun alanında olduğu gibi bu ekonomik çarpıklıkla mücadele edebilmenin ön koşulu, çalışmaları organize edecek, tek elden sürdürebilecek ve daha da önemlisi muhatap olarak kabul edilebilecek sağlam ve kurumsal bir yapının kurulmasından geçmektedir.

Yayımlanan hemen hemen tüm eylem planlarında kapsamlı kurumların eylem sonuçları hakkında yayımlanmış bilgilendirme raporlarının bulunmaması, bunların paydaşlara sunulmaması ve kamuoyuna arz edilmemesi, kurumsal koordinasyonun eksikliğine işaret…