Yazar: Mustafa YAVUZ*

E-Yaklaşım / Şubat 2023 / Sayı: 362

I- GİRİŞ

Ticaret sicili, ticaret hayatı bakımından önemli görülen ve ticari işletmelere ilişkin bir kısım belge, bilgi, olay, olgu ve işlemlerin kaydedildiği, tacirin ve üçüncü kişilerin çıkarlarının açıklanmasına hizmet etmek suretiyle ticaret hukuku güvenliğinin sağlanmasının amaçlandığı Türk Medeni Kanununun 7. maddesi anlamında resmi nitelikli kamuya açık (aleni) bir sicildir([1]). Ticaret sicili; ticari ilişkilerde güven temin etme, aleniyeti sağlama, bilgi işlem merkezi olma, kanunlara aykırılıkları önleme ve hakların özel şekilde korunmasını sağlama gibi işlevleri haizdir. Bu sicil ayrıca belgelediği olguların (içeriğin) doğruluğuna kanıt oluşturur.

Ticaret sicili işlemleri sırasında gerçek ve tüzel kişi tacirlerden 492 sayılı Harçlar Kanunu([2]) hükümleri uyarınca “ticaret sicili harcı” alınmaktadır. Harç; bir hizmet veya yapılan bir işlem karşılığında hizmet alan veya işlemin gerçekleştirilmesini isteyen kişiden talep ve tahsil edilen bir kamu gelirdir. Harcın konusunu kişi tarafından talep edilen hizmet veya işlem oluşturur. Dolayısıyla, ticaret sicili harçları yıla bağlı olarak değil, ticaret sicilinde kayıt ve tescil yapılması ile doğar ve ticaret sicilinde herhangi bir kayıt veya tescil yapılmadığı sürece ilgililerden harç  tahsil edilmez. Buna mukabil, ticaret sicili müdürlüğünden harca tabi herhangi bir istemde bulunan veya örnek isteyen kimsenin isteği, söz konusu harç ödenmedikçe karşılanmaz. Ticaret sicili harçları, yeniden değerleme oranında her yıl yeniden belirlenmektedir. 2023 yılında uygulanacak ticaret sicili harçlarının tutarları da, Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından 30.12.2022 tarihli ve 32059 sayılı ikinci mükerrer Resmi Gazete’de yayımlanan Harçlar Kanunu Genel Tebliği (Seri No: 91) ile tespit ve ilan edilmiştir.

İşte bu çalışmada, öncelikle ticaret sicili harçlarına ilişkin bilgi verilmiş, daha sonra da anılan harçların 2023 yılında uygulanacak parasal değerleri açıklanmıştır.

II- GENEL OLARAK TİCARET SİCİLİ

Ticaret sicili, 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun([3]) (TTK) önemli bir bölümünü teşkil eden ve ticari hayata pek çok yönden etkileri bulunan hukuki bir kurumdur. Ticaret sicili sistemi, gerçek ve tüzel kişi tacirler ile üçüncü kişiler açısından oldukça önemli hukuki etkilere sahiptir. Ticaret sicilinin en temel amacı, hukuki işlem düzeninin zedelenmemesini ve buna bağlı olarak kamu yararının korunmasını sağlamaktır. TTK’ya göre ticaret sicili, Ticaret Bakanlığı’nın gözetim ve denetiminde ticaret sicili müdürlükleri ve şubeleri tarafından tutulur. Ticaret sicili müdürlükleri ise anılan Bakanlık tarafından il merkezindeki ticaret ve sanayi odaları ile ticaret odalarında faaliyet gösterecek şekilde kurulur. Bakanlık il merkezleri dışındaki odalarda ticaret sicili müdürlükleri kurabileceği gibi müdürlüklere bağlı şubeler de kurabilir.