Yazar: Yusuf GÜNDÜZ*

E-Yaklaşım / Mayıs  2023 / Sayı: 365

I- GİRİŞ

01.01.2016 tarihine kadar 6 aylık olarak belirlenen asgari ücret bu tarihten itibaren yıllık olarak belirlenmeye başlamıştır. Bunun neticesinde 2016, 2017, 2018, 2019, 2020 ve 2021 yılı asgari ücretleri de yıllık olarak belirlenmiştir. 17 Aralık 2021 tarihli Asgari Ücret Tespit Komisyonu Kararında da, işçinin normal çalışma karşılığı asgari ücretinin; 01.01.2022-31.12.2022 tarihleri arasında günlük brüt 166,80 TL olmasına karar verilmiştir. Ancak enflasyonun yüksek seyretmesi ve bunun sonucunda maliyetlerin artması ile beraber hane halkı gelir seviyesi de azalma trendine girmiştir. Bu yüzden Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından yılın ikinci yarısı için (01.07.2022-31.12.2022) ayrı bir asgari ücret belirlenmesine karar verilmiştir. Diğer taraftan enflasyon artış hızının sürekli hale gelmesi sonucunda 2022 ikinci döneminde hane halkı gelir seviyesinin çok altında kalmasına neden olmuştur.

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından 22.12.2022 tarihinde 01.01.2023-31.12.2023 tarihleri arasında asgari ücretin günlük 333,60 TL olmasına karar verilmiştir. Haliyle asgari ücret, aylık net 8.506,80 TL, brüt 10.008,00 TL olmuştur. Böylece asgari ücret bir önceki yılın ikinci yarısına göre % 55 civarında artırılmıştır.  

Asgari ücret artışının işveren maliyetlerinde yaratacağı baskıyı azaltmak ve net asgari ücreti yukarı çekmek amacıyla bir önceki asgari ücrette belirlendiği gibi kamu otoritesi de gelir ve damga vergileri üzerinde bir tasarrufta bulunarak asgari ücretten gelir ve damga vergilerini kaldırma kararını sürdürmeye devam etti. Bu destekle birlikte asgari ücretin işverene maliyeti 11,759.40 TL düzeyinde tutulmuş olacak. Ancak söz konusu artış bir önceki yıllara göre daha fazla olmasından dolayı işverenlerin maliyetleri yine de tam anlamıyla azaltılmış olmamaktadır. Tam da bu noktada 6111 sayılı Kanunda belirtilen teşvikler asgari ücretin bir anda yükselmesine karşın işverenlerin maliyetlerini bir nebze de olsa azaltmıştır. 6111 sayılı Kanun’da yer alan desteğin süresinin bitimi 31.12.2022 tarihi iken 29.12.2022 tarihli ve 6619 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararıyla söz konusu sürenin 31.12.2023 tarihine kadar uzatılmasına karar verilmiştir.   

4857 sayılı İş Kanunu’nun 39. maddesinde “İş sözleşmesi ile çalışan ve bu Kanunun kapsamında olan veya olmayan her türlü işçinin ekonomik ve sosyal durumlarının düzenlenmesi için Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca Asgari Ücret Tespit Komisyonu aracılığı ile ücretlerin asgari sınırları en geç iki yılda bir belirlenir” denilmektedir. Söz konusu Kanun hükmüne dayanılarak çıkartılan Asgari Ücret Yönetmeliğin 7. maddesinde “Komisyon, ücretin belirlenmesinde; ülkenin içinde bulunduğu sosyal ve ekonomik durumu, ücretliler geçinme indekslerini, bu indeksler yoksa geçinme indekslerini, fiilen ödenmekte olan ücretlerin genel durumunu ve geçim şartlarını göz önünde bulundurur” ve 11. maddesinde “Komisyonca belirlenen ücretler Resmi Gazete’de yayımlanır ve yayımlandığı tarihi izleyen ayın ilk gününden itibaren yürürlüğe girer” hükümleri yer almaktadır.

Yukarıda belirtilen Kanun ve Yönetmelik hükümlerinden yola çıkılarak Asgari Ücret Tespit Komisyonu farklı zamanlarda toplantılar yapmış ve nihayetinde 29 Aralık 2022 tarihli Asgari Ücret Tespit Komisyonu Kararında, işçinin normal çalışma karşılığı asgari ücretinin; 01.01.2023-31.12.2023 tarihleri arasında günlük brüt 333,60 TL olmasına karar vermiştir. Bu karar çerçevesinde; yeni asgari ücretin brüt tutarı aylık 10.008,00 TL, asgari ücretin işverene maliyeti 5510 sayılı Kanunda belirtilen 5 puanlık indirim düşüldükten sonra 11.759,40 TL olmuştur. Tabii işverene maliyeti belirlenirken 5 puanlık indirimin haricinde 6111 sayılı kanunda belirtilen teşvikler de yer almaktadır. Haliyle söz konusu teşvikler de yeni asgari ücretin hesaplanmasına dâhil edildiğinde işveren maliyeti daha da azalmaktadır. Bizde makalemizde asgari ücretin teşvik öncesi ve sonrası m…