Vergi Performansı

Yazar: Haldun DARICI*

E-Yaklaşım / Mart 2023 / Sayı: 363

I- GİRİŞ

2022 yılında vergi gelirlerindeki gelişmeler şöylece özetlenebilir: 2022 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu’nda 1.258,3 milyar TL vergi geliri elde edilmesi hedef alınmıştır. Haziran ayında çıkarılan Ek Bütçe Kanunu’nda bu miktara 927,7 milyar ilave edilmiş ve vergi gelirlerinde yeni hedef 2.186,0 TL olarak belirlenmiştir. Eylül ayında çıkarılan Orta Vadeli Programda ise yılsonunda elde edilecek vergi geliri 2.269,6 milyar TL olarak tahmin edilmiştir. Geçtiğimiz ayda yayımlanan bütçe uygulama sonuçlarına göre de elde edilen vergi geliri 2.353,3 milyar TL olarak gerçekleşmiştir.

Belirtilen gelişmeler, 2022 yılında vergi gelirlerinin bütçede başlangıçta öngörülen hedefin 1.095,0 milyar TL üzerine çıkmış olduğunu ve bir önceki yıla göre de yüzde 102,0 oranında artış gösterdiğini ortaya koymaktadır. Vergi gelirlerinde 2022 yılında sağlanan bu yüksek performans ve vergi türleri itibarıyla vergi gelirlerinde yaşanan gelişmeler, bu çalışmanın konusunu teşkil etmiştir.

Öte yandan vergi gelirleri dışında önemli bir gelişme de 2022 yılı bütçe dengelerinde yaşanmıştır. Bütçe Kanunu’nda 278,4 milyar TL olarak öngörülen, ek bütçeden sonra da değiştirilmeyen 2022 yılı bütçe açığı miktarı, Orta Vadeli Programda artırılarak 461,2 milyar TL olarak tahmin edilmiş, yılsonundaki gerçekleşme ise 139,1 milyar TL olmuştur. Dolayısıyla vergi gelirlerindeki gelişmelerle birlikte, bütçe dengelerinde de görülen bu ilginç ve önemli gelişmelerin üzerinde durulması gerekmektedir. Bu çerçevede çalışmada öncelikle 2022 yılı bütçe büyüklüklerindeki gelişmelere kısaca yer verilecek müteakiben de vergi gelirlerindeki yüksek performans ve bunun nedenleri değerlendirilecektir.

II- BÜTÇE BÜYÜKLÜKLERİ

A- BÜTÇE AÇIĞINDAKİ GELİŞMELER

2022 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu’nda bütçe açığı 278,4 milyar TL olarak öngörülmüştür. Yıl içerisinde çıkarılan Ek Bütçe Kanunu ile bütçenin gider ve gelirlerine aynı miktarda 1.080,5 milyar TL ilave edildiğinden öngörülen bütçe açığı hedefinde bir değişiklik olmamıştır. Ancak Eylül ayında yayımlanan Orta Vadeli Programda (OVP) bütçe açığının Kanunda öngörülen miktarın 182,8 milyar TL üzerinde ve 461,2 milyar TL olarak gerçekleşeceği tahminine yer verilmiştir. Yılsonundaki gerçekleşme ise hem Bütçe Kanunu’nda öngörülen, hem de OVP’de tahmin edilen tutarların oldukça altında, 139,1 milyar TL olarak gerçekleşmiştir. Konuyla ilgili olarak kısaca açıklanan 2022 yılı bütçe dengeleriyle ilgili gelişmelere aşağıdaki tabloda yer verilmiştir.

Yazının Tamamı İçin Abone Olun