İÇİNDEKİLER
SUNUŞ...................................................................................................................................... 5
TEŞEKKÜR............................................................................................................................. 7
KISALTMALAR..................................................................................................................... 9
İÇİNDEKİLER....................................................................................................................... 13
GİRİŞ...................................................................................................................................... 21
BİRİNCİ BÖLÜM
KAVRAM ve KAPSAM
(TEKNİK SAPTAMA)
I. KAVRAM............................................................................................................................ 25
A. GENEL BAKIŞ............................................................................................................ 25
B. TANIM......................................................................................................................... 30
C. TF KAVRAMININ GELİŞİMİ.................................................................................... 33
1. Ortaya Çıkışı.......................................................................................................... 33
2. Uluslararası Hukukta TF................................................................................... 35
a. Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Teşkilâtı (OECD)............................. 35
b. Avrupa Birliği (AB)........................................................................................ 40
3. Karşılaştırmalı Hukukta TF.............................................................................. 46
a. Almanya............................................................................................................. 46
b. ABD..................................................................................................................... 51
II. KAPSAM........................................................................................................................... 55
A. EMSAL ARAŞTIRMASI............................................................................................. 55
1. Genel Bakış............................................................................................................ 55
2. Karşılaştırılabilirlik Analizi.............................................................................. 56
a. Genel Olarak.................................................................................................... 56
b. Mal ve Hizmetlerin Nitelikleri.................................................................... 58
c. İşlev Farklılıkları............................................................................................ 58
d. Ekonomik Şartlar........................................................................................... 59
e. İş Stratejileri..................................................................................................... 60
3. İşlem Düzeltimi..................................................................................................... 60
4. TF Yöntemleri........................................................................................................ 61
a. Genel Olarak.................................................................................................... 61
b. Geleneksel İşlem Yöntemleri.................................................................... 63
b1. Karşılaştırılabilir Kontrol Dışı Fiyat Yöntemi............................... 63
b2. Yeniden Satış Fiyatı Yöntemi............................................................ 66
b3. Maliyet Artı Yöntemi............................................................................. 68
c. Diğer Yöntemler.............................................................................................. 71
c1. Genel Olarak........................................................................................... 71
c2. İşleme Dayalı Net Kâr Marjı Yöntemi............................................... 72
c3. Kâr Bölüşüm Yöntemi......................................................................... 73
d. Global Bölüşüm Yöntemi........................................................................... 76
B. TF DÜZENLEMESİNİN KAPSAMI......................................................................... 78
1. Genel Olarak.......................................................................................................... 78
2. 5520 Sayılı (Yeni) Kurumlar Vergisi Kanunu Yönünden........................ 79
a. Sermaye Şirketleri.......................................................................................... 80
a1. Anonim, Limited ve Sermayesi Paylara Bölünmüş Komandit Şirketler 80
a2. Fonlar........................................................................................................ 80
b. Kooperatifler................................................................................................... 81
c. İktisadi Kamu Kuruluşları........................................................................... 83
d. Dernek veya Vakıflara Ait İktisadi İşletmeler....................................... 84
e. İş Ortaklıkları................................................................................................... 87
3. Gelir Vergisi Kanunu Yönünden.................................................................... 89
4. TF Düzenlemesi Kapsamındaki İşlemler.................................................... 90
İKİNCİ BÖLÜM
HUKUKİ SAPTAMA
I. GENEL BAKIŞ.................................................................................................................. 91
II. BİR VERGİ GÜVENLİK ÖNLEMİ OLARAK TF YOLUYLA ÖRTÜLÜ KAZANÇ DAĞITIMI 92
A. GENEL BAKIŞ............................................................................................................ 92
B. UNSURLARI............................................................................................................... 98
1. Objektif Unsurlar................................................................................................. 99
a. İlişkili Kişi Sıfatı............................................................................................. 99
a1. Genel Olarak........................................................................................... 99
a2. Kurumların Kendi Ortakları............................................................. 106
a3. Kurumların veya Ortaklarının İlgili Bulunduğu Kişiler.......... 107
a4. Kurumun veya Ortaklarının İdaresi, Denetimi veya Sermayesi Bakımından Doğrudan veya Dolaylı Olarak Bağlı Bulunduğu ya da Nüfuzu Altında Bulundurduğu Kişiler 114
a5. Ortakların Eşleri.................................................................................. 123
a6. Ortakların veya Eşlerinin Üstsoy ve Altsoyu, Üçüncü Derece Dâhil Yansoy Hısımları ve Kayın Hısımları................................................................................................................... 123
a7. Gelir Vergisi Kanunu’nda İlişkili Kişi............................................ 124
a8. Vergi Cenneti Ülkelerde Mukim Kişiler........................................ 128
b. İlişkili Kişiye Menfaat Sağlanması........................................................ 133
c. Mesafeli Duruş (Emsallere Uygunluk) İlkesine Aykırılık.............. 135
c1. Genel Olarak........................................................................................ 135
c2. İç Emsal.................................................................................................. 137
c3. Dış Emsal............................................................................................... 139
c4. Mesafeli Duruş (Emsallere Uygunluk) İlkesi............................. 144
c5. Gizli Emsal............................................................................................ 148
c6. İspat......................................................................................................... 151
d. Hazine Zararı................................................................................................. 151
d1. Kavram................................................................................................... 151
d2. Kapsam.................................................................................................. 153
d3. Eksik veya Geç Tahakkuk................................................................ 155
d4. Hazine Zararı Gerçekleştiğinde Yapılacak İşlemler................ 156
d5. Danıştay’ın Görüşü............................................................................ 159
d6. Eleştiri..................................................................................................... 160
2. Sübjektif Unsur.................................................................................................. 162
C. TF YOLUYLA ÖRTÜLÜ KAZANÇ DAĞITIMININ HUKUKİ ŞEKİLLERİ....... 165
1. Genel Bakış......................................................................................................... 165
2. Alım-Satım İşlemleri......................................................................................... 166
a. Satım Sözleşmesi......................................................................................... 166
b. TF Yoluyla Örtülü Kazanç Dağıtımında Alım-Satım İşlemi.......... 169
3. İmalat ve İnşaat İşlemleri................................................................................ 176
a. İstisna (Eser) Sözleşmesi.......................................................................... 176
b. TF Yoluyla Örtülü Kazanç Dağıtımında İmalat ve İnşaat İşlemi. 178
4. Kiralama ve Kiraya Verme İşlemi................................................................. 180
a. Kira Sözleşmesi............................................................................................ 180
b. TF Yoluyla Örtülü Kazanç Dağıtımında Kiralama ve Kiraya Verme İşlemi 183
5. Ödünç Para Alınması ve Verilmesi İşlemi................................................ 188
a. Genel Olarak.................................................................................................. 188
b. Karz (Tüketim Ödüncü) Sözleşmesi..................................................... 189
c. TF Yoluyla Örtülü Kazanç Dağıtımında Ödünç Para Alınması ve Verilmesi İşlemi 193
c1. Temel Özellikler.................................................................................. 193
c2. Örtülü Sermaye-TF Yoluyla Örtülü Kazanç Dağıtımı Sarmalı 197
c3. Emsal Faizin Belirlenmesi............................................................... 211
c4. Faizsiz veya Çok Düşük Faizle Ödünç Para Verilmesi........... 212
c5. Holding Bünyesinde Ödünç Para Alınması ve Verilmesi..... 216
6. İkramiye, Ücret ve Benzeri Ödemeleri Gerektiren İşlemler................ 218
a. Genel Olarak.................................................................................................. 218
b. İş Görme Sözleşmeleri.............................................................................. 218
b1. Hizmet Sözleşmesi............................................................................. 218
b2. Vekâlet Sözleşmesi............................................................................ 220
c. TF Yoluyla Örtülü Kazanç Dağıtımında İkramiye, Ücret ve Benzeri Ödemeleri Gerektiren İşlemler........................................................................................................................... 223
7. Grup İçi Hizmetler ve Gayri Maddi Haklar................................................ 229
a. Genel Bakış.................................................................................................... 229
b. Gayri Maddi Haklar ve TF Yoluyla Örtülü Kazanç Dağıtımı......... 231
c. Grup İçi Hizmetler ve TF Yoluyla Örtülü Kazanç Dağıtımı............ 234
III. TF YOLUYLA ÖRTÜLÜ KAZANÇ DAĞITIMININ HUKUKİ NİTELİĞİ......... 237
A. GENEL BAKIŞ.......................................................................................................... 237
B. VERGİ NORMUNU ETKİSİZLEŞTİRMEYE YÖNELİK ÖZEL HUKUK İŞLEMLERİ: PEÇELEME 238
1. Kavram ve Kapsam........................................................................................... 239
2. Peçelemenin Vergisel Saikli İşlemler Karşısındaki Konumu............ 243
a. Kanundan Kaçınma Yolları (Kanuna Karşı Hile) ve Peçeleme.... 243
b. Muvazaa ve Peçeleme................................................................................ 250
b1. Özel Hukukta Muvazaa..................................................................... 250
b2. Vergi Hukukunda Muvazaa.............................................................. 255
c. İnançlı İşlem ve Peçeleme........................................................................ 261
d. Hakkın Kötüye Kullanılması ve Peçeleme.......................................... 264
3. Unsurları............................................................................................................... 265
a. Objektif Unsurlar......................................................................................... 265
b. Sübjektif Unsur............................................................................................ 267
4. Hukuki Sonuçları............................................................................................... 267
B. PEÇELEMENİN SOMUT ÖRNEĞİ: TF YOLUYLA ÖRTÜLÜ KAZANÇ DAĞITIMI 267
1. Hukuki Niteliği.................................................................................................... 267
2. Adi Kanuni Karine............................................................................................. 268
3. İspat........................................................................................................................ 271
4. Sözleşme Serbestisi ve TF Yoluyla Örtülü Kazanç Dağıtımı............. 272
a. Sözleşme Serbestisi İlkesi....................................................................... 272
b. Vergi Hukukunda Sözleşme Serbestisi............................................... 274
c. TF Düzenlemesinin Anayasa’ya Aykırılığı Sorunu......................... 276
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
ÖZEL DURUMLAR
I. TF YOLUYLA ÖRTÜLÜ KAZANÇ DAĞITIMINDA İDARENİN DÜZENLEME YETKİSİ 278
A. GENEL OLARAK..................................................................................................... 278
B. İLİŞKİLİ KİŞİLER HAKKINDA................................................................................ 278
C. TF İLE İLGİLİ USULLERİN BELİRLENMESİ.................................................... 281
1. İdari İşlemde Yetki Unsuru............................................................................ 282
2. Genel Düzenleyici (Kural) İşlem.................................................................. 283
3. Bakanlar Kurulu’nun Düzenleme Yetkisi.................................................. 286
a. Vergi Hukuku Alanını Düzenleme Yetkisi........................................... 286
b. TF İle İlgili Usulleri Belirleme Yetkisi.................................................. 291
4. Maliye Bakanlığı’nın Düzenleme Yetkisi.................................................. 294
a. Genel Tebliğ.................................................................................................. 294
b. TF İle İlgili Düzenleme Yetkisi................................................................ 297
II. PEŞİN FİYATLANDIRMA ANLAŞMASI (PFA).................................................... 298
A. GENEL BAKIŞ.......................................................................................................... 298
B. TÜRKİYE UYGULAMASI....................................................................................... 300
1. Kapsamı................................................................................................................ 300
2. Yenilenmesi, Revize Edilmesi ve İptali...................................................... 301
3. Dayanağı Bilgi ve Belgeler............................................................................ 303
4. Hukuki Niteliği.................................................................................................... 304
5. Harç Uygulaması............................................................................................... 306
a. Genel Bakış.................................................................................................... 306
b. PFA’da Harç................................................................................................... 307
C. PFA ve TAKDİR YETKİSİ...................................................................................... 309
1. Vergi Hukukunda Takdir Yetkisi.................................................................. 309
2. PFA’da Vergi İdaresinin Takdir Yetkisi...................................................... 310
III. TF YOLUYLA ÖRTÜLÜ KAZANÇ DAĞITIMINDA DÜZELTME.................... 311
A. KÂR PAYI DAĞITIMI............................................................................................... 311
1. Kâr Payı Kavramı............................................................................................... 311
2. Kâr Dağıtımı......................................................................................................... 314
3. İştirak Kazançları İstisnası............................................................................ 316
4. Avans Kâr Payı (Temettü Avansı) Dağıtımı.............................................. 318
a. Kavram ve Kapsam...................................................................................... 318
b. Hukuka Aykırılığı......................................................................................... 320
B. DÜZELTME............................................................................................................. 323
1. Genel Olarak....................................................................................................... 323
2. Dağıtılmış Kâr Payı veya Dar Mükellef Kurumlar İçin Ana Merkeze Aktarılan Tutar Sayılma 324
a. Gelir ve Kurumlar Vergisi Yönünden................................................... 324
b. KDV Yönünden............................................................................................. 334
3. TF Yoluyla Örtülü Kazanç Dağıtan Kurum Adına Tarh Edilen Vergilerin Kesinleşmiş ve Ödenmiş Olması Şartı........................................................................................................................ 339
4. Düzeltmede Süre................................................................................................ 342
a. Vergi Hataları ve Düzeltme........................................................................ 342
b. Zamanaşımı................................................................................................... 343
b1. Düzeltme Zamanaşımı...................................................................... 343
b2. TF Yoluyla Örtülü Kazanç Dağıtımında Zamanaşımı ve Düzeltmede Süre 344
C. DÜZELTME VE VERGİ ANLAŞMALARI............................................................. 347
1. Genel Olarak....................................................................................................... 347
2. Uluslararası Çifte Vergilendirme................................................................. 347
a. Kavram ve Kapsam...................................................................................... 347
b. Çözüm Mekanizmaları............................................................................... 348
b1. Karşılıklı Anlaşma Usulü................................................................. 348
b2. Tahkim Usulü...................................................................................... 350
b3. Türkiye Uygulaması........................................................................... 352
3. Uluslararası TF Uyuşmazlıkları ve Düzeltme.......................................... 353
IV. TF YOLUYLA ÖRTÜLÜ KAZANÇ DAĞITIMINDA BELGELENDİRME....... 362
A. GENEL OLARAK..................................................................................................... 362
B. TEMEL BELGELER............................................................................................... 362
1. Transfer Fiyatlandırması, Kontrol Edilen Yabancı Kurum ve Örtülü Sermayeye İlişkin Form 362
2. Yıllık Transfer Fiyatlandırması Raporu..................................................... 366
a. Kapsamı.......................................................................................................... 366
b. Hazırlanması................................................................................................. 369
b1. Genel Bilgiler....................................................................................... 369
b2. İlişkili Kişiler Hakkındaki Bilgiler................................................... 369
b3. İlişkiler Kişiler Arasındaki İşlemlerin Ayrıntılarına İlişkin Bilgiler 369
b4. TF Analizlerine İlişkin Bilgiler......................................................... 371
b5. Sonuç..................................................................................................... 371
b6. Ekler........................................................................................................ 371
C. HUKUKİ NİTELİĞİ.................................................................................................. 374
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
GENEL DEĞERLENDİRME VE SONUÇ........................................ 376
YARARLANILAN KAYNAKLAR..................................................... 383